Οι παθήσεις των περιφερικών νεύρων και μυών αφορούν τις παθήσεις, στις οποίες εντοπίζεται κάποια διαταραχή εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Στις παθήσεις αυτές ανήκουν οι μονονευρίτιδες, οι πολυνευροπάθειες, οι μυοπάθειες και η μυασθένεια. Η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωσή τους καθώς και η κατάλληλη θεραπεία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις από νευρολόγο.

Πολυνευροπάθειες

Αφορούν παθήσεις των περιφερικών νεύρων και των νεύρων που ανήκουν στο νευροφυτικό σύστημα. Οι άξονες (νευρικές ίνες) και η μυελίνη (το περίβλημα των αξόνων) εκφυλίζονται με αποτέλεσμα να προκύπτει δυσλειτουργία στην κινητικότητα, την αισθητικότητα και τα νευροφυτικά συστήματα όπως π.χ. πέψη, ούρηση και καρδιακός ρυθμός. Οι παράγοντες που επηρεάζουν για την εμφάνιση των πολυνευροπαθειών μπορεί να είναι μεταβολικοί (όπως ο σακχαροδιαβήτης), τοξικοί (όπως χρόνια χρήση αλκοόλ), λοιμώδεις, αυτοάνοσοι και μη (όπως οξεία ή χρόνια πολυριζονευρίτιδα), εκφυλιστικοί (νοσήματα κινητικών νευρώνων, πλαγία μυατροφική σκλήρυνση) καθώς και κληρονομικοί.

Μυασθένεια και μυασθενικά σύνδρομα

Πρόκειται για μυϊκές παθήσεις, οι οποίες επιφέρουν εξασθένηση και ατροφία σε μεμονωμένους μύες ή και σε ολόκληρο το μυϊκό σύστημα. Πολλοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή τους με κυρίαρχα τα αυτοάνοσα, λοιμώδη, κληρονομικά, τοξικά και παρανεοπλασματικά.

Μυοπάθειες

Αφορά μία ομάδα παθήσεων, στις οποίες προσβάλλονται οι λειτουργικές μονάδες των μυών, οι μυϊκές ίνες και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην εκτελείται αποτελεσματικά η λειτουργία τους και να προκαλείται μυϊκή αδυναμία. Μερικά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με τις μυοπάθειες είναι οι μυϊκές κράμπες, η δυσκαμψία και οι μυϊκοί σπασμοί. Οι μυοπάθειες διακρίνονται αδρά σε κληρονομικές και επίκτητες.

Οι μυοπάθειες αναφέρονται σε παθήσεις του μυϊκού συστήματος. Μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικά, μεταβολικά ή φλεγμονώδη αίτια. Οι μυοπάθειες εκδηλώνονται σε οποιαδήποτε ηλικία και η εξέλιξή τους ποικίλλει. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να προσβληθούν και άλλα συστήματα όπως το καρδιαγγειακό, το αναπνευστικό, ο εγκέφαλος και για το λόγο αυτό χρήζει πολυεπιστημονική προσέγγιση.

Ποια είναι η συμπτωματολογία;

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι μόνιμα ή παροδικά. Συνήθως χαρακτηρίζονται από: μυϊκή αδυναμία, μυϊκά άλγη, μυϊκή ατροφία, υπερτροφία, μυαλγίες, κράμπες, βλεφαρόπτωση, διπλωπία, εύκολη κόπωση, δυσανεξία στην κόπωση και επεισόδια παράλυσης. Επίσης μπορεί να εμφανίζεται επίμονη αύξηση των επιπέδων της κρεατίνης κινάσης (CPK) στον ορό.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Για μια ολοκληρωμένη και έγκυρη διάγνωση χρειάζεται να ληφθεί ένα πλήρες ατομικό ιστορικό και να εκπονηθεί μια λεπτομερής νευρολογική εξέταση. Σημαντική είναι η ύπαρξη νευροφυσιολογικής εξέτασης (ταχύτητα αγωγής νεύρων, μυογράφημα) αλλά και ειδικές αιματολογικές εξετάσεις (μυϊκά ένζυμα ορού). Ιδιαίτερα για τις κληρονομικές νευροπάθειες είναι χρήσιμη η βιοψία του μυός. Για να είναι ακριβής η διάγνωση χρειάζεται να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες που επιφέρουν μυϊκή αδυναμία όπως νευροπάθεια, αναιμία, ψυχολογικά αίτια, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή νεοπλασίες.

Ποια είναι η θεραπεία για τις μυοπάθειες;

Η θεραπευτική αγωγή γίνεται εξατομικευμένα και ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζει το αίτιο που προκάλεσε τη βλάβη. Στις περιπτώσεις που οι μυοπάθειες είναι κληρονομικές δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και οι προσπάθειες βασίζονται σε προγράμματα φυσικής αποκατάστασης. Στις ενδοκρινικές μυοπάθειες αντιμετωπίζεται η ενδοκρινολογική διαταραχή, ενώ στις φλεγμονώδεις μυοπάθειες χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

Οι πολυνευροπάθειες είναι παθήσεις των περιφερικών νεύρων. Ουσιαστικά αφορούν ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων, τα οποία χαρακτηρίζονται από τη διαταραχή των κινητικών, αισθητικών και/ή αυτόνομων περιφερικών νεύρων. Η εκφύλιση που συντελείται στον άξονα ή/και τη μυελίνη έχει ως αποτέλεσμα την έκπτωση της κινητικότητας, της αισθητικότητας και των ορθοκυστικών λειτουργιών.

Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν σε πολυνευροπάθεια;

Αρκετοί είναι οι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση πολυνευροπάθειας, όπως οι μεταβολικοί (περιφερική νευροπάθεια), τοξικοί (κατάχρηση αλκοόλ), λοιμώδεις (οξεία ή χρόνια πολυριζονευροπάθεια), κληρονομικοί, εκφυλιστικοί ή και νεοπλασματικοί. Συγκεκριμένα μερικοί από τους παραπάνω παράγοντες σχετίζονται με:

• Ελλείψεις σε Β1, Β6 και Β12.
• Νοσήματα με μεταβολικές διαταραχές, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η ουραιμία.
• Νοσήματα όπως η αμυλοείδωση και η σαρκοείδωση.
• Δηλητηριάσεις από ουσίες όπως αλκοόλ και μέταλλα (πχ. μόλυβδο, αρσενικό, υδράργυρο, χαλκό και θάλιο).
• Διαλυτικές ουσίες που βρίσκονται σε χρωστικές, βενζίνη/λάδια, ακρυλαμίδια.
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα, οζώδης πολυαρτηρίτιδα, σύνδρομο Sjögren, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
• Απομακρυσμένη δράση κακοήθων νοσημάτων (ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στους πνεύμονες, τις ωοθήκες, τον καρκίνο του μαστού και το μυέλωμα).
• Λοιμώξεις όπως μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα, HIV, διφθερίτιδα, λέπρα, μπορέλια.
• Φάρμακα όπως στατίνες, δισουλφιράμη, νιτροφουραντοΐνη, φαινυτοΐνη, ισονιαζίδη και βινκριστίνη.
• Αγγειακοί παράγοντες λόγω αθηροσκλήρυνσης, αγγειΐτιδα.
• Ανοσολογικές νευροπάθειες (Guillain-Barré, χρόνια φλεγμονώδης πολυριζονευροπάθεια, παραπρωτεϊναιμία).
• Κληρονομικές πολυνευροπάθειες, υπο-/υπερκαλιαιμία, υπο-/υπερασβεστιαιμία, υπερφωσφαταιμία, συμπίεση νωτιαίου μυελού, υποθυρεοειδισμός.

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η αιτιολογία παραμένει άγνωστη.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πολυνευροπάθειας;

Η κλινική εικόνα συνήθως είναι παρόμοια. Οι ασθενείς παρουσιάζουν αισθητηριακά και κινητικά ελλείμματα. Παρατηρείται μείωση της αίσθησης της δόνησης και της εξωτερικής αισθητικότητας, απώλεια αντανακλαστικών, παραισθησίες και μυϊκή αδυναμία, διαταραχή της ισορροπίας και τάση να σκοντάφτει. Επίσης, η δυσλειτουργία που παρατηρείται στο αυτόνομο νευρικό σύστημα χαρακτηρίζεται από απώλεια της δυνατότητας για εφίδρωση. Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να εμφανιστεί ορθοστατική υπόταση, ανικανότητα, ατονία ουροδόχου κύστης, δυσκοιλιότητα και αίσθημα παλμών.

Τι περιλαμβάνει η διάγνωση για πολυνευροπάθεια;

Ο ειδικός θα χρειαστεί να λάβει ένα πλήρες ατομικό-ιατρικό ιστορικό, να προβεί σε νευρολογικό έλεγχο και να γίνει εξειδικευμένος εργαστηριακός έλεγχος. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να αξιολογηθεί η ταχύτητα νεύρων και να συσταθεί ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.

Ποια είναι η θεραπεία;

Υπάρχουν ορισμένα φαρμακευτικά πρωτόκολλα που συστήνει ο ειδικός, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κύρια νόσος και ο πόνος ώστε να προσφέρει ανακούφιση στον ασθενή. Συνδυαστικά ακολουθείται πρόγραμμα φυσιοθεραπείας με ασκήσεις μυϊκής δύναμης, προφύλαξη από τις συσπάσεις ή/και χρήση βοηθητικών μέσων.

Το Σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα αφορά μια συχνή πάθηση των χεριών. Ο λόγος εμφάνισής του οφείλεται όταν ένα νεύρο στον καρπό είναι υπό πίεση. Συγκεκριμένα οι φλεγμονώδεις και διογκωμένες μεμβράνες του τένοντα μειώνουν την ποσότητα του χώρου μέσα στον καρπιαίο σωλήνα, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο ερεθισμό ή συμπίεση του νεύρου (κυρίως του διάμεσου νεύρου). Το σύνδρομο αυτό παρατηρείται περισσότερο στις γυναίκες. Πρόκειται για μια ακίνδυνη, αλλά ωστόσο ενοχλητική πάθηση που κρίνεται απαραίτητη η θεραπεία, καθώς αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί σε βάθος χρόνου να παραμείνει ατροφία και μυϊκή αδυναμία στην περιοχή.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η συνήθης συμπτωματολογία παρουσιάζεται με πόνο στους καρπούς (μπορεί να εκτείνεται μέχρι τον πήχη, την παλάμη ή τα δάκτυλα), αδυναμία στα χέρια ή αίσθηση σαν τσιμπήματα από βελόνες, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα δάχτυλα (κυρίως στον αντίχειρα, το δείκτη και το μέσο) και στην παλάμη. Τα συμπτώματα αυτά πολλές φορές παρουσιάζονται κατά τις πρωινές ώρες, μετά το ξύπνημα ή χειροτερεύουν κατά τη διάρκεια της νύχτας και είναι αρκετά έντονοι ώστε να σας ξυπνήσουν. Επίσης, μπορεί να επηρεαστεί η ικανότητα σύλληψης λεπτών αντικειμένων (πχ. καρφίτσες) ή να προκαλεί πτώση αντικειμένων από τα χέρια.

Για ποιο λόγο δημιουργείται το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα;

Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή του. Καταρχάς, το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα μπορεί να συνοδεύει κάποιες ενδοκρινικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η μεγαλακρία και σπανίως ο υποθυρεοειδισμός και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε ανατομικές ανωμαλίες ή σε τοπικούς όγκους. Μεγαλύτερες πιθανότητες φαίνεται να έχουν οι γυναίκες που πλησιάζουν τη μέση ηλικία, τα επαγγέλματα που καταπονούν κατά τη διάρκεια εργασίας τους τη συγκεκριμένη περιοχή, η υπερβολική χρήση κινητών τηλεφώνων ή η κακή στάση κατά τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Χρειάζεται να απευθυνθείτε στον ειδικό, όταν παρατηρήσετε πως τα συμπτώματα παραμείνουν ίδια για μεγάλο χρονικό διάστημα ή χειροτερεύουν.  Με την καταγραφή των κλινικών συμπτωμάτων, την ακολουθία συγκεκριμένων εξετάσεων και της εφαρμογής ηλεκτρομυογραφήματος, ο ειδικός μπορεί να διαπιστώσει αν τα ηλεκτρικά σήματα του μέσου νεύρου καθυστερούν στον καρπιαίο σωλήνα, κάτι που υποδεικνύει πως το νεύρο έχει συμπιεστεί.

Υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Οι ήπιες μορφές αντιμετωπίζονται με συντηρική θεραπεία κατά την οποία προτείνεται η ανάπαυση και η αποφυγή ή τροποποίηση κάποιων δραστηριοτήτων που κάμπτουν τον καρπό. Επίσης, η χρήση του νάρθηκα είναι συχνά ωφέλιμη, κυρίως στην ανακούφιση του νυχτερινού πόνου. Τέλος, η εφαρμογή πάγου και οι διατάσεις των μυών του καρπού μπορεί να ανακουφίσουν και να μειώσουν τα συμπτώματα.

Ταυτόχρονα φαρμακευτικά συνίσταται η χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ενώ η έγχυση κορτιζόνης στον καρπιαίο σωλήνα προτείνεται ως θεραπεία σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Στις σοβαρές μορφές ή στις περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνεται η συντηρητική θεραπεία, κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική διάνοιξη.