Ο πόνος είναι ένα πολύ έντονο ή καταστροφικό σωματικό ερέθισμα, το οποίο προκαλεί μια δυσάρεστη αίσθηση στον άνθρωπο που τον βιώνει. Η αίσθηση του πόνου είναι υποκειμενική, γι’ αυτό και εκφράζεται διαφορετικά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επηρεάζεται από την κατάσταση του εγκεφάλου μέσα στον οποίο σχηματίζεται, καθώς από παράγοντες όπως η συνήθεια, η ψυχική κατάσταση, η χρήση ουσιών οι οποίοι επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και συμβάλλουν στην υποκειμενικότητα.

Ποια είναι η χρησιμότητα του πόνου;

Ο πόνος έχει προστατευτικό ρόλο σε κάθε ζωντανό οργανισμό. Ουσιαστικά λειτουργεί ως μια προειδοποίηση προκειμένου να φυλαχτεί από διάφορους κινδύνους, οι οποίες μπορεί να έχουν δυσάρεστες συνέπειες. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν αίσθηση του πόνου, καθώς μπορεί να μην λειτουργεί το κέντρο του πόνου στον εγκέφαλο ή γιατί μπορεί να βρίσκεται σε καταστολή από φάρμακα, τοπική αναισθησία κ.ά. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν βλάβες, γιατί δεν μπορούν να φυλαχτούν.

Η αίσθηση του πόνου προέρχεται από το δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ των νεύρων, του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου. Σε ολόκληρο το σώμα και ειδικά στο δέρμα και στα εσωτερικά όργανα υπάρχουν υποδοχείς πόνου. Όταν αυτοί οι υποδοχείς διεγείρονται λόγω πιθανής βλάβης, όπως ένα κόψιμο ή άλλος τραυματισμός, αμέσως εκπέμπουν ηλεκτρικά σήματα στον εγκέφαλο, προκαλώντας την αίσθηση του πόνου.

Μπορεί να διαχωριστεί ο πόνος;

Γενικά ο πόνος ανάλογα με την έντασή του διαβαθμίζεται σε αμβλύ, ήπιο και έντονο ή οξύ. Επίσης, ανάλογα με τη χρονική διάρκεια που έχει χαρακτηρίζεται ως παροδικός, περιστασιακός και χρόνιος. Η κατηγοριοποίηση του πόνου διευκολύνει τον ειδικό να κατανοήσει αυτό που περιγράφει και βιώνει ο άνθρωπος και να μπορέσει να συμβάλλει στην κατάλληλη αντιμετώπισή του.

Ως οξύς πόνος αναφέρεται η περίπτωση που υπάρχει αιφνίδια έναρξη και η αίσθηση είναι έντονη. Συνήθως είναι η συγκεκριμένη η αιτία που τον προκάλεσε, καθώς εμφανίζεται γύρω από τον τραυματισμένο ή πάσχοντα ιστό. Παράλληλα, μπορεί να επιφέρει και άλλα συνοδά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ταχύπνοια και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Ως χρόνιος πόνος αναφέρεται η περίπτωση που η διάρκειά του είναι πάνω από τρεις μήνες με έξι μήνες και η έναρξη της εμφάνισής του δεν μπορεί να προσδιοριστεί με σαφήνεια. Ένας χρόνιος πόνος μπορεί να έχει επέλθει έπειτα από την επούλωση προηγούμενου τραύματος και να διαρκέσει χρόνια. Η έντασή του κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή. Αν δεν αντιμετωπιστεί κατάλληλα, μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου. Συχνοί χρόνιοι πόνοι είναι ο πονοκέφαλος, η οσφυαλγία-ισχιαλγία, ο πόνος στην πλάτη και στον αυχένα, ο πόνος από οστεοαρθρίτιδα και η ινομυαλγία.

Άλλες κατηγορίες του πόνου είναι:

• Ο αλγαισθητικός, ο οποίος αφορά την πιο συχνή μορφή και εμφανίζεται με την παρουσία κάποιου τραυματισμού ή φλεγμονής.
• Ο σπλαχνικός, ο οποίος οφείλεται σε τραυματισμούς ή βλάβες των εσωτερικών οργάνων και συνήθως περιγράφεται από το άτομο που τον βιώνει ως αίσθηση πίεσης, πόνου, κράμπας. Η ακριβής εντόπισή του συχνά είναι δύσκολο να γίνει και παράλληλα μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως ναυτία, εμετός, αλλαγές στη θερμοκρασία του σώματος, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Παρατηρείται σε περιπτώσεις όπως όταν υπάρχει πέτρα στη χολή, στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, στη σκωληκοειδίτιδα κ.ά.
• Ο σωματικός ο οποίος εντοπίζεται στους ιστούς του σώματος (δέρμα, μυς, αρθρώσεις, συνδετικοί ιστοί, οστά) και όχι στα εσωτερικά όργανα. Η εντόπισή του γενικά είναι εύκολη. Συνήθως είναι συνεχής και αρκετά ενοχλητικός στον άνθρωπο που τον βιώνει.
• Ο νευροπαθητικός ο οποίος οφείλεται σε βλάβη ή δυσλειτουργία κάποιου νεύρου του νευρικού συστήματος. Η βλάβη αυτή ουσιαστικά καταστρέφει τα νεύρα, με αποτέλεσμα να πυροδοτούνται λανθασμένα τα σήματα του πόνου. Ο πόνος αυτός δεν αντιστοιχεί σε κανένα τραυματισμό και η αίσθηση να δημιουργεί από πράγματα που δεν είναι επώδυνα, όπως ρούχα που έρχονται σε επαφή με το σώμα ή ο κρύος αέρας. Συνήθως περιγράφεται ως αίσθημα καύσου, πάγωμα, μούδιασμα, μυρμηγκιάσματα ή σαν να  «διαπερνάει» το σώμα ηλεκτρικό ρεύμα.

Ποια είναι η αντιμετώπιση του πόνου;

Για την κατάλληλη διαχείριση και αντιμετώπιση του πόνου, είναι απαραίτητη η σωστή αξιολόγηση και διάγνωση από τον ειδικό. Η εμπιστοσύνη και η καλή συνεργασία μεταξύ του ασθενή και του γιατρού οδηγεί σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Για την αντιμετώπιση και ανακούφιση από τα συμπτώματα του πόνου συστήνεται τόσο η φαρμακευτική όσο και η μη φαρμακευτική παρέμβαση. Φαρμακολογικά συνήθως χορηγούνται μη στεροειδή αντιφλεγμωνώδη φάρμακα και οπιοειδή. Ενώ σχετικά με τις φαρμακευτικές παρεμβάσεις προτείνονται ο βελονισμός, η φυσιοθεραπεία, οι τεχνικές χαλάρωσης, η ψυχοθεραπεία.

Ως κεφαλαλγία ονομάζεται ο γνωστός σε όλους μας, πονοκέφαλος. Πρόκειται για ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας, που επηρεάζει αρκετούς ανθρώπους. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι εμφανίζουν κάποια στιγμή της ζωής τους ενόχληση λόγω κεφαλαλγίας. Η πιο κοινή μορφή πονοκεφάλου είναι η κεφαλαλγία τάσης και η ημικρανία. Κάθε μορφή κυμαίνεται από ήπια έως έντονη και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητα του ανθρώπου. Στην κεφαλαλγία τάσης ο πόνος χαρακτηρίζεται από ήπιας έως μέτρια ένταση, εξελίσσεται σταδιακά και συνήθως οι πάσχοντες τον περιγράφουν ως «σφίξιμο» ή «πίεση» γύρω από το κεφάλι. Συνήθως δεν επιδεινώνεται με τη σωματική δραστηριότητα και δεν συνοδεύεται από συμπτώματα όπως ναυτία, φωτοφοβία ή ηχοφοβία, κάτι το οποίο συμβαίνει στις περιπτώσεις της ημικρανίας.

Κεφαλαλγίες τάσης: ποια είναι η αιτία που τη δημιουργεί και ποια είναι τα συμπτώματά της;

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα διάχυτο πόνο, ο οποίος αξιολογείται από ήπια έως μέτρια ένταση, και συνήθως περιγράφεται ως «μια σφιχτή ζώνη» γύρω από το κεφάλι, το μέτωπο, τους κροτάφους έως το πίσω μέρος του κεφαλιού. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η αιτία που την προκαλεί είναι η αλλαγή στη συγκέντρωση ουσιών στο αίμα που σχετίζονται με τη λειτουργία των νευρικών κυττάρων, όπως η σεροτονίνη και οι ενδορφίνες. Ωστόσο υπάρχουν κάποιο εκλυτικοί παράγοντες που την πυροδοτούν όπως είναι το stress, η κατάθλιψη, οι διαταραχές στον ύπνο και η κακή στάση του σώματος (κυρίως όταν επιβαρύνεται η περιοχή του κεφαλιού).

Μια κρίση κεφαλαλγίας μπορεί να διαρκέσει από 30 λεπτά, έως και μερικές ώρες ή ακόμη και μέρες. Υπάρχουν άτομα που εμφανίζουν τα συμπτώματα αυτά σποραδικά (μερικές φορές το μήνα), ενώ άλλοι συχνότερα, ή ακόμη και καθημερινά. Ένας άνθρωπος θεωρείται ότι πάσχει από χρόνια κεφαλαλγία τάσης, στην περίπτωση που εμφανίζει πάνω από 15 ημέρες το μήνα πονοκέφαλο και τουλάχιστον για 3 μήνες.

Ποια είναι η θεραπεία για την κεφαλαλγία τάσης;

Για την κατάλληλη θεραπεία χρειάζεται να έχει προηγηθεί η σωστή αξιολόγηση και συνεργασία με τον ειδικό. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας, καθώς και η πρόληψη γίνεται τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με μη φαρμακευτικά μέσα. Η αγωγή συνήθως που ακολουθείται στις περιπτώσεις αυτές είναι η χορήγηση από κοινά παυσίπονα (ουσίες όπως η παρακεταμόλη και η ασπιρίνη), μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ιβουπροφένη, ναπροξένη, ινδομεθακίνη) και συνδυασμοί φαρμάκων όπως παρακεταμόλη με καφεΐνη ή με κωδεΐνη. Η μη φαρμακευτική αντιμετώπιση της κεφαλαλγίας αφορά κάποιες τεχνικές μυϊκής χαλάρωσης όπως τα κρύα ή ζεστά επιθέματα και οι μαλάξεις. Στις περιπτώσεις της χρόνιας κεφαλαλγίας συνήθως προτείνεται η χορήγηση τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (αμιτριπτυλίνη, νορτριπτυλίνη) ή των SSRI αντικαταθλιπτικών (παροξετίνη, φλουοξετίνη, βενλαφαξίνη).

Για την πρόληψη εμφάνισης των επεισοδίων κεφαλαλγίας είναι σημαντική η διαχείριση και αντιμετώπιση του stress, καθώς είναι από τους συνηθέστερους παράγοντες που πυροδοτούν την εμφάνισή της. Μερικοί μη φαρμακευτικοί τρόποι διαχείρισης του στρες είναι:

• Τεχνικές μυϊκής χαλάρωσης (γιόγκα ή διαλογισμός)
• Bελονισμός
• Μασάζ
• Ψυχοθεραπεία
• Ψυχαγωγία ή χόμπι που ευχαριστούν και χαλαρώνουν τον κάθε άνθρωπο

Ημικρανία: ποια είναι η αιτία που τη δημιουργεί και ποια τα συμπτώματά της;

Πρόκειται για μια δυνατή έξαρση πονοκεφάλου, η οποία εντοπίζεται στο μισό του κεφαλιού και κυρίως πίσω από το μάτι και τον κρόταφο. Αυτή είναι και μια βασική διαφορά με την κεφαλαλγία τάσης, καθώς εκδηλώνεται σε μία πλευρά και όχι σε όλο το κεφάλι. Το σημείο εστίασης μπορεί να αλλάζει από ημικρανία σε ημικρανία. Επίσης, η διάρκειά της μπορεί να κυμαίνεται από μερικές ώρες έως και τις 3 με 5 ημέρες. Επίσης μια ακόμη διαφορά με την κεφαλαλγία τάσης είναι πως η ημικρανία μπορεί να συνοδεύεται σε ορισμένες περιπτώσεις από συμπτώματα όπως ναυτία και τάση για εμετό, οπτικές διαταραχές (αύρα, με φωτάκια και λάμψεις – φωτοφοβία), ηχοφοβία. Κατά τη διάρκεια μιας τυπικής έντονης ημικρανίας, το άτομο πολλές φορές αναγκάζεται να διακόψει τη δραστηριότητά του και να απομονωθεί σε ένα ήσυχο, σκοτεινό δωμάτιο. Τέλος, παρατηρείται πως αν το άτομο συνεχίζει τη σωματική του δραστηριότητα κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου ημικρανίας, αυτό οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ των πονοκεφάλων;

Γενικά κάθε μορφή οι κεφαλαλγίες χωρίζονται σε:

• Πρωτοπαθείς: πρόκειται για τις συνηθέστερες μορφές πονοκεφάλου. Σε αυτές ανήκουν η κεφαλαλγία τάσεως, η ημικρανία και η αθροιστική κεφαλαλγία.
• Δευτεροπαθείς: Τα αίτια που τις προκαλούν σχετίζονται με πολύ σοβαρές διαταραχές και χρειάζεται επείγουσα διερεύνηση. Τέτοιες περιπτώσεις συνήθως αφορούν όγκους του εγκεφάλου, λοιμώξεις, διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα, ρήξεις ανευρυσμάτων κ.ά. Απαραίτητη κρίνεται η απεικόνιση με μαγνητική τομογραφία και όποιες άλλες απεικονιστικές εξετάσεις συστήσει ο ειδικός.

Σε κάθε περίπτωση είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε τον ειδικό αν παρουσιάζετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα. Ο ειδικός είναι εκείνος που θα σας καθοδηγήσει για την καλύτερη και κατάλληλη αντιμετώπιση.

Ως νευροπαθητικός πόνος ορίζεται ο πόνος που προκύπτει ως άμεση συνέπεια μίας βλάβης ή νόσου, η οποία προσβάλλει το σωματοαισθητικό νευρικό σύστημα. Ο χρόνιος νευροπαθητικός πόνος είναι μια πολύπλοκη και δύσκολη κατάσταση, η οποία ταλαιπωρεί αρκετούς ανθρώπους. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη μορφή πόνου, καθώς διαφέρει αρκετά από το συνήθη σωματικό πόνο. Λόγω των παθολογικών μηχανισμών που υπάρχουν, ο νευροπαθητικός πόνος μεταπίπτει σε χρόνιο και συχνά συνοδεύεται από συμπτώματα όπως άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου και συνακόλουθα κακή ποιότητα ζωής.

Διακρίνεται σε περιφερικό και σε κεντρικό, ανάλογα με το σωματαισθητικό νευρικό σύστημα που έχει υποστεί βλάβη. Επίσης διαχωρίζεται σε οξύ και χρόνιο ανάλογα με τη διάρκεια του και ανάλογα με την αιτιολογία του σε πρωτογενή νευροπαθητικό πόνο και δευτερογενή νευροπαθητικό πόνο.

Από τι προκαλείται ο νευροπαθητικός πόνος;

Ο νευροπαθητικός πόνος επέρχεται έπειτα από βλάβη των νεύρων, η οποία μπορεί να προέλθει από ένα σύνολο παραγόντων όπως διάφορες παθήσεις, φάρμακα και χειρουργικές ή τραυματικές κακώσεις. Οι πάσχοντες νοιώθουν συνεχές και έντονο άλγος σαν κάψιμο ή ηλεκτρικό σοκ και περίεργα συμπτώματα όπως «βελόνιασμα», «μαχαιριές» και αιφνίδιο πόνο.

Ο περιφερικός νευροπαθητικός πόνος σχετίζεται με παθήσεις όπως η διαβητική περιφερική νευροπάθεια, η λοίμωξη έρπητα ζωστήρα, η ριζοπάθεια (οσφυαλγία), η νευραλγία τριδύμου, ο τραυματισμός με χειρουργική επέμβαση (μετατραυματικός και μετεγχειρητικός πόνος) και ο καρκίνος (καρκινικός πόνος). Ενώ ο κεντρικός νευροπαθητικός πόνος σχετίζεται με περιπτώσεις όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η βλάβη του νωτιαίου μυελού και η σκλήρυνση κατά πλάκας.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Οι άνθρωποι με νευροπαθητικό πόνο αναφέρουν πως ο πόνος είναι καυστικός, διαξιφιστικός και συνήθως είναι σταθερός. Εκδηλώνεται σαν ηλεκτρικό ρεύμα, βελονιές ή τσιμπήματα, ενώ συχνά συνοδεύεται από μυρμηγκιάσματα, μυϊκή αδυναμία, μούδιασμα και κνησμό.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Αν ένας άνθρωπος εμφανίζει κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα ή ενοχλήσεις χρειάζεται να απευθυνθεί στον ειδικό. Για τη διάγνωση ο νευρολόγος θα απαιτείται ένα πλήρες ιστορικό, νευρολογική εξέταση, χρήση ειδικών ερωτηματολογίων που χρησιμοποιούνται ως διαγνωστικά εργαλεία, αιματολογικές και ουρολογικές εξετάσεις, μαγνητική τομογραφία και όπου κριθεί απαραίτητο ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις.

Υπάρχει θεραπεία;

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου περιλαμβάνει τη χορήγηση των νεώτερων αντιεπιληπτικών (πρεγκαμπαλίνη, γκαμπαπεντίνη), αντικαταθλιπτικών (αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-αδρεναλίνης), οπιοειδών αναλγητικών (τραμαδόλη, ταπεταντόλη, οξυκωδόνη), αντιαρρυθμικών (μεξιλετίνη), τοπικών διαδερμικών επιθεμάτων λιδοκαϊνης, ξυλοκαΐνης και καψαϊκίνης. Στις δύσκολες περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται τα φάρμακα, προτείνονται επεμβατικές τεχνικές.

Στόχος της θεραπευτικής αντιμετώπισης είναι η ανακούφιση του ανθρώπου από τον πόνο, η διατήρηση της λειτουργικότητάς του και γενικά η βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η οσφυαλγία, ή γνωστή και ως λουμπάγκο, πρόκειται για έναν πόνο που εκδηλώνεται χαμηλά στην περιοχή της πλάτης. Είναι ένα σύμπτωμα που σχετίζεται με κάθε πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (μέση), ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί. Μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Όταν εκδηλώνεται σε νεαρότερες ηλικίες συνήθως οφείλεται σε αλλοίωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες (ιδιαίτερα μετά τα 60 έτη) τις περισσότερες φορές οφείλεται  σε χρόνιες εκφυλιστικές αλλοιώσεις της σπονδυλικής στήλης (σπονδυλοαρθροπάθεια). Είναι ένα συχνό σύμπτωμα, το οποίο μπορεί να επηρεάσει ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων κάποια στιγμή στη ζωή τους. Αίτια: Συνήθως προκαλείται από καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα όπως σπονδυλαρθρίτιδα, οστεοπόρωση, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου κ.ά. Άλλες αιτίες μπορεί να είναι ο τραυματισμός, η σπονδυλολίσθηση, η σπονδυλόλυση, διάφορες φλεγμονώδεις παθήσεις, οι πρωτοπαθείς νεοπλασίες (μυέλωμα ή νευρίνωμα), οι δευτεροπαθείς μεταστατικές εντοπίσεις στη σπονδυλική στήλη ή μετεγχειρητικά σύνδρομα πόνου. Συμπτώματα: Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στην περιοχή της μέσης και ποικίλει τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια. Η έναρξη συνήθως είναι αιφνίδια και επέρχεται έπειτα από σήκωμα βάρους ή απότομη κίνηση ή άλλες φορές και χωρίς ιστορικό τραυματισμού. Πέρα από την περιοχή της μέσης, ο πόνος μπορεί να αντανακλά και στα κάτω άκρα (σε περίπτωση δισκοκήλης) με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις να επηρεάσει την κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης.

Η ισχιαλγία είναι ο πόνος που αντανακλά από τη μέση κατά μήκος του ποδιού και συνοδεύεται αρκετές φορές από συμπτώματα όπως μούδιασμα, απώλεια της αίσθησης και μυϊκή αδυναμία στο πόδι. Αίτια: Εκδηλώνεται έπειτα από βλάβη ή πίεση του ισχιακού νεύρου προκαλώντας πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης που εκτείνεται στο ισχίο, τους γλουτούς και το πόδι. Συνήθως προκαλείται από την ύπαρξη κήλης του δίσκου, στένωση σπονδύλου, όγκους του νωτιαίου μυελού, σύνδρομο απιοειδούς, τραυματισμό ή φλεγμονή. Συμπτώματα: Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι ο πόνος χαμηλά στην πλάτη, ο οποίος αντανακλάται στο ισχίο, τους γλουτούς και το κάτω μέρος του ποδιού. Συνήθως ο πόνος επηρεάζει μόνο το ένα πόδι και επιδεινώνεται με το κάθισμα, το βήξιμο ή το φτέρνισμα. Μερικές φορές υπάρχουν συμπτώματα όπως μούδιασμα στο πόδι, αδυναμία ή αίσθηση «γαργαλητού». Η εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι αιφνίδια και η διάρκειά τους μπορεί να είναι για ημέρες ή εβδομάδες.

Η αυχεναλγία αφορά τον πόνο που εμφανίζεται στην πρώτη περιοχή (μοίρα) της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή την αυχενική. Ο αυχένας αποτελείται από τους επτά πρώτους σπονδύλους της σπονδυλικής στήλης. Αίτια: Ως αίτιο συχνά αναφέρεται η παρατεταμένη κάμψη της κεφαλής (πχ. κακή στάση εργασίας σε υπολογιστή, στον ύπνο κλπ). Η καταπόνηση που δημιουργείται με την παρατεταμένη και συνεχή επιβάρυνση λόγω κάμψης της κεφαλής μπορεί σταδιακά να προκαλέσει εκφύλιση στο βασικό σταθεροποιητικό στοιχείο της αυχενικής σπονδυλικής στήλης, δηλαδή στον μεσοσπονδύλιο δίσκο. Επίσης, άλλες συνηθέστερες καταστάσεις που προκαλούν αυχεναλγία μπορεί να είναι η οστεοαρθρίτιδα, κάποιος τραυματισμός, μια φλεγμονή στην γύρω περιοχή του αυχένα και η μηνιγγίτιδα. Συμπτώματα: Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μερικά από αυτά είναι ο πόνος στον αυχένα, η δυσκαμψία του αυχένα, ο πονοκέφαλος (αυχενογενής κεφαλαλγία), η ζάλη ή ακόμα και ίλιγγος, ο πόνος που αντανακλάται στα χέρια ή στην ράχη. Επίσης, μπορεί να εμφανίζονται συμπτώματα όπως μουδιάσματα, αίσθηση «καψίματος» μέρους ή ολόκληρου του χεριού.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Για τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της οσφυαλγίας, της ισχιαλγίας και της αυχεναλγίας θα πρέπει να πραγματοποιηθεί εξέταση από τον ειδικό. Ο γιατρός θα αξιολογήσει την κλινική εικόνα και την περιγραφή των συμπτωμάτων, ώστε να κρίνει την αναγκαιότητα για διενέργεια περαιτέρω απεικονιστικών και πιο ειδικών εξετάσεων.

Υπάρχει θεραπεία;

Ανάλογα με τη διάγνωση που θα τεθεί και την αιτία που προκαλεί τα εν λόγω συμπτώματα, ο ειδικός θα συστήσει την κατάλληλη θεραπεία πάντα σε ένα εξατομικευμένο πλαίσιο προσέγγισης. Η εξατομικευμένη προσέγγιση σχετίζεται με το υποκείμενο σύμπτωμα που ταλαιπωρεί τον άνθρωπο που βιώνει το συγκεκριμένο πόνο, την ηλικία, τις ενδεχόμενες σύνοδες παθήσεις, τις υποτροπές, την καθημερινή του δραστηριότητα και ανάγκες. Συνήθη θεραπευτικά πλάνα είναι η φαρμακευτική αντιμετώπιση (χορήγηση φαρμάκων ή ενέσιμων μορφών) και σε προχωρημένες καταστάσεις οι επεμβατικές τεχνικές. Επίσης, ως μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις προτείνονται: η φυσιοθεραπεία, ο βελονισμός, τα κρύα ή ζεστά επιθέματα, η ανάπαυση, η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών (πχ. απώλεια βάρους), η αλλαγή στάσης σώματος, η ένταξη της άσκησης (yoga, pilates, κολύμβηση) κ.ά.

Ο γενικότερος σκοπός της θεραπευτικής αντιμετώπισης και της αποκατάστασης είναι η μείωση και ανακούφιση από το αίσθημα του πόνου και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου, η αύξηση της λειτουργικότητας και της φυσικής του δραστηριότητας.

H νευραλγία τριδύμου αφορά ένα σύνδρομο χρόνιου νευροπαθητικού πόνου στην περιοχή του προσώπου. Πρόκειται για μια πολύ επώδυνη κατάσταση, καθώς η περιοχή του προσώπου έχει πολύ πυκνή κατανομή αισθητικών νευρικών απολήξεων ανά τετραγωνικό εκατοστόμετρο. Συνήθως προσβάλει τη μία πλευρά του προσώπου. Συχνά εμφανίζεται μεταξύ των ηλικιών 50 και 70, προσβάλλοντας κυρίως τις γυναίκες.

Ποιος είναι ο λόγος εμφάνισης της νευραλγίας τριδύμου;

Το τρίδυμο νεύρο είναι το πέμπτο κρανιακό νεύρο και είναι ένα μεικτό νεύρο. Αυτό σημαίνει ότι νευρώνει αισθητικά το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου παρέχοντας και κινητική νεύρωση στους μασητήρες. Διαχωρίζεται σε τρεις κλάδους, τον οφθαλμικό, τον άνω γναθιαίο και τον κάτω γναθιαίο. Η νευραλγία προκύπτει από προσβολή του τριδύμου νεύρου. Για την εμφάνιση αυτού του συνδρόμου η ακριβής αιτιολογία δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί. Ως μια πιθανή αιτιολογία ορίζεται η συμπίεση του τριδύμου νεύρου από κάποιο μείζον αγγείο με το οποίο βρίσκεται σε γειτνίαση. Συνήθως πρόκειται για την άνω παρεγκεφαλιδική αρτηρία, ενώ ορισμένες φορές εμπλέκονται η οπίσθια άνω και κάτω παρεγκεφαλιδική καθώς και η σπονδυλική αρτηρία. Επίσης, η απομυελίνωση του τριδύμου μπορεί να προκύπτει λόγω σκλήρυνσης κατά πλάκας ή συμπίεσης του νεύρου από όγκο. Τέλος, κάποιες φορές σχετίζεται με τραύμα ή οδοντιατρικές επεμβάσεις.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ο πόνος της νευραλγίας τριδύμου χαρακτηρίζεται ως οξύς και διαξιφιστικός. Περιγράφεται ως αίσθημα ηλεκτρικού ρεύματος ή σαν «μαχαιριές», που ταξιδεύουν στο πρόσωπο μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και που μπορεί να επαναλαμβάνονται. Συνήθως προσβάλλει τη μια πλευρά, ενώ σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών παρουσιάζεται αμφοτερόπλευρα. Η έναρξη και η αποδρομή του πόνου είναι απότομη και ξαφνική. Μεταξύ των επώδυνων επεισοδίων, τα έντονα συμπτώματα φαίνεται να υποχωρούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παραμένει ένας ηπιότερος, καυστικός πόνος. Η διάρκεια των κρίσεων κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα έως κάποια λεπτά και συνολικά να επικρατεί για μερικές ημέρες, εβδομάδες ή και μήνες. Αν δεν υπάρξει κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση οι κρίσεις αυξάνουν σε ένταση και συχνότητα με την πάροδο του χρόνου.

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τον πόνο. Ορισμένοι από αυτούς είναι: το κρύο, η αφή του προσώπου, η επαφή του προσώπου με το νερό κατά τη διάρκεια του μπάνιου, η επαφή του δοντιού ή χειλιού με τη γλώσσα κατά την ομιλία, τη μάσηση, την κατάποση, το βούρτσισμα των δοντιών, το γέλιο, το ξύρισμα, ακόμη και το αίσθημα από ένα ελαφρύ αεράκι στο πρόσωπο.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση θα τεθεί από τον ειδικό, εφόσον πραγματοποιηθεί α) η λήψη ενός καλού ιστορικού που να περιέχει την περιγραφή του χαρακτήρα και της έντασης του πόνου και των πιθανών προκλητικών παραγόντων και β) μια ενδελεχής νευρολογική εξέταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η απεικόνιση μέσω μαγνητικής τομογραφίας, προκειμένου να αποκλειστεί η ενδεχόμενη ύπαρξη σκλήρυνσης κατά πλάκας ή δευτεροπαθούς πίεσης του τριδύμου από κάποιον όγκο. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί και η μαγνητική αγγειογραφία.

Υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπευτική παρέμβαση είναι φαρμακευτική και παρεμβατική. Το θεραπευτικό πρωτόκολλο που θα συστήσει ο ειδικός είναι πάντα εξατομικευμένο στην ιδιαίτερη περίπτωση του κάθε ανθρώπου. Συνήθως γίνεται χορήγηση αντιεπιληπτικών (καρβαμαζεπίνη, γκαμπαπεντίνη, πρεγκαμπαλίνη), καθώς φαίνεται να μειώνουν τις ηλεκτρικές εκκενώσεις του τριδύμου νεύρου. Η οξκαρβαζεπίνη έχει λίγο πιο μικρή αποτελεσματικότητα αλλά λιγότερες παρενέργειες. Επίσης ενίοτε χρησιμοποιούνται σπασμολυτικοί παράγοντες, ήπια οπιοειδή και οζονοθεραπεία, τα οποία στοχεύουν στην ύφεση της συμπτωματολογίας. Τέλος, σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει αποτελεσματική ανταπόκριση στη φαρμακευτική αγωγή εφαρμόζονται και παρεμβατικές τεχνικές.