Η μνήμη είναι μια από τις πιο σημαντικές ανώτερες νοητικές λειτουργίες του εγκεφάλου. Χάρη σε αυτήν αποτυπώνονται όλες οι εμπειρίες, οι γνώσεις και οι εντυπώσεις που αποκομίζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Διαχωρίζεται στη βραχύχρονη μνήμη, η οποία αποθηκεύει όλες τις πρόσφατες πληροφορίες και τη μακρόχρονη μνήμη, η οποία έχει την ικανότητα να αποθηκεύει και να ταξινομεί γεγονότα και πληροφορίες για μεγάλες χρονικές περιόδους. Αν κάποιος θελήσει να αναπαραστήσει συμβολικά τη μνήμη, θα την περιέγραφε ως μια βιβλιοθήκη ή ντουλάπα με πολλά ράφια στα οποία ταξινομούνται και αποθηκεύονται -ανάλογα με τη χρησιμότητά τους- όλα τα απαραίτητα!
Έχουν μελετηθεί και περιγραφεί διάφορα είδη μνήμης. Ενδεικτικά μερικά από αυτά είναι η επεισοδιακή μνήμη (αποθήκευση προσωπικών εμπειριών), η σημασιολογική (αποθήκευση γενικών αρχών και γνώσεων), η άδηλη (αποθήκευση πληροφοριών που εκφράζονται μέσω των αισθητικοκινητικών ικανοτήτων και συμπεριφορών) και η διαδικαστική (η απόκτηση νέων δεξιοτήτων και η εκτέλεσή τους).
Διαταραχές μνήμης
Η μνήμη μπορεί να παρουσιάσει διακυμάνσεις και διαταραχή. Οι διαταραχές της μνήμης μπορεί να είναι παροδικές και να οφείλονται σε περιπτώσεις αναστρέψιμες ή σε περιπτώσεις που είναι χρόνιες και επιδεινούμενες (άνοια). Οι παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν είναι πολλοί. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικοί από αυτούς:
- Χρήση αλκοόλ ή ουσιών
- Μακροχρόνια χρήση συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων
- Διαταραχή του Θυροειδούς
- Χρόνια επιβαρυμένη συναισθηματική κατάσταση (κατάθλιψη, άγχος)
- Διαταραχές του ύπνου
- Κληρονομικότητα
- Ολική αναισθησία
- Κρανιοεγκεφαλική κάκωση
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών
- Αγγειακοί παράγοντες όπως: καρδιαγγειακά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία
- Όγκοι εγκεφάλου
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι οδηγούν σε άνοια.
Άνοια
Πρόκειται για ένα σύνδρομο που οφείλεται στην εκφύλιση των εγκεφαλικών κυττάρων και τη σταδιακή ατροφία. Συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα όπως η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών (μνήμη, προσοχή, προσανατολισμός, λόγος κ.ά.), η έκπτωση των λειτουργικών ικανοτήτων, οι διαταραχές της διάθεσης και τα συμπεριφορικά συμπτώματα (παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, επιθετικότητα, διέγερση κ.ά.). Έχουν καταγραφεί διάφορα είδη άνοιας όπως η νόσος Alzheimer, η μετωποκροταφική άνοια, η μετωπιαία άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy, η άνοια της νόσου του Parkinson, η αγγειακή άνοια κ.ά.
Πότε χρειάζεται να επισκεφθώ τον ειδικό;
Όταν κάποιος παρατηρήσει οποιαδήποτε αλλαγή στις νοητικές του λειτουργίες, στη διάθεση ή τη συμπεριφορά του και αν αισθανθεί πως αυτή η αλλαγή τον επηρεάζει στην καθημερινότητά του, τότε είναι σημαντικό να επισκεφθεί έναν ειδικό. Όσο πιο ήπια είναι τα συμπτώματα, τόσο πιο ωφέλιμη θα είναι και η θεραπεία. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η τάση και τονίζεται η αξία από τους ειδικούς να πραγματοποιείται προληπτικός έλεγχος από την ηλικία των 55 ετών και άνω.
Πως γίνεται η εξέταση;
Η εξέταση είναι τελείως ανώδυνη. Ένας πλήρης και αξιόπιστος έλεγχος προϋποθέτει την καταγραφή ενός εκτενούς ιατρικού ιστορικού, νευρολογική εξέταση, νευροψυχολογικό έλεγχο (ειδικά τεστ), αιματολογικές και εργαστηριακές εξετάσεις και απεικόνιση του εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία). Από τη συνδυαστική και αναλυτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν, ο ειδικός θα θέση τη διάγνωση.
Υπάρχει θεραπεία;
Η θεραπεία και η παρέμβαση που θα συστήσει ο ειδικός είναι εξατομικευμένη. Έχοντας ως γνώμονα την προσωποκεντρική κατεύθυνση, χρειάζεται να λάβει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ανθρώπου. Στις περιπτώσεις εκείνες που είναι αναστρέψιμες, όπως για παράδειγμα στην έλλειψη της Β12 ή στις διαταραχές του θυροειδή, τότε ακολουθείται φαρμακευτική παρέμβαση και ο άνθρωπος επιστρέφει στην πρότερη κατάσταση. Στην περίπτωση της άνοιας το θεραπευτικό μοντέλο που συστήνεται αφορά τη φαρμακευτική και μη φαρμακευτική παρέμβαση. Ας μη ξεχνάμε, όμως, πως η καλύτερη θεραπεία ξεκινάει από την καλή συνεργασία και εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ του γιατρού και του ασθενή!
