Σύνδρομο ανήσυχων άκρων

Το σύνδρομο των ανήσυχων άκρων -ή αλλιώς σύνδρομο ανήσυχων ποδιών- αφορά μία συχνή νευρολογική διαταραχή, η οποία είναι αρκετά ενοχλητική και ταλαιπωρεί αρκετούς ανθρώπους. Εκδηλώνεται ως έντονη ενόχληση στα κάτω άκρα, χωρίς πόνο, και ο άνθρωπος που το βιώνει ανακουφίζεται όταν κινήσει τα πόδια του. Εμφανίζεται συχνότερα σε καταστάσεις που απαιτείται ακινησία. Επομένως, οι άνθρωποι που παρουσιάζουν το σύνδρομο αυτό περιγράφουν κυρίως τις νύχτες τους ως εφιαλτικές, καθώς απαιτείται πολύωρη ακινησία. Το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε δραστηριότητα, η οποία χρήζει ακινησία για κάποια ώρα.

Παρατηρείται με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις γυναίκες και εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε παιδιά. Ωστόσο συνήθως οι ηλικίες που προσβάλλονται είναι μεταξύ 30 και 50 ετών. Μελέτες έχουν δείξει πως ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό αναφέρουν πως εμφάνισαν τα πρώτα συμπτώματα πριν από την ηλικία των 20 ετών. Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων και η διάγνωση είναι σημαντική, καθώς η μη αντιμετώπισή του σε βάθος χρόνου μπορεί να δημιουργήσει σημαντικά σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα.

Ποιοι είναι οι λόγοι εμφάνισης του συνδρόμου ανήσυχων άκρων;

Η ακριβής αιτία ακόμη δεν είναι πλήρως καθορισμένη. Ένας σημαντικός παράγοντας φαίνεται να είναι η κληρονομικότητα. Επίσης, έχει φανεί πως οι περισσότεροι άνθρωποι με το σύνδρομο αυτό εμφανίζουν προβλήματα στην ομοιοστασία του σιδήρου στον οργανισμό τους. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφανίζεται συχνά το σύνδρομο αυτό. Η χρήση κάποιων ουσιών όπως αλκοόλ, νικοτίνης, καφεΐνης μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα του συνδρόμου. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει πως τα άτομα με το σύνδρομο αυτό φαίνεται να παρουσιάζουν πρόβλημα στην ευαισθησία των υποδοχέων ντοπαμίνης, κάνοντας λόγο για ανεπάρκεια. Σε άλλες πάλι μελέτες υποστηρίζεται πως υπάρχει πρόβλημα διακίνησης της σεροτονίνης στο εγκεφαλικό στέλεχος.

Γενικότερα υπάρχει ένας διαχωρισμός του συνδρόμου των ανήσυχων άκρων σε πρωτοπαθές ή δευτεροπαθές:

  • Πρωτοπαθές ή ιδιοπαθές: δεν ανευρίσκεται κάποιο συγκεκριμένο αίτιο και συνήθως οφείλεται στην κληρονομικότητα. Στην περίπτωση αυτή παράγοντες όπως το stress, η ψυχολογική επιβάρυνση ή η κόπωση μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
  • Δευτεροπαθές: Μερικά από τα σημαντικά αίτια της περίπτωσης αυτής είναι: Υπομαγνησιαιμία, φλεβική ανεπάρκεια κάτω άκρων, νεφρική ανεπάρκεια σε τελικό στάδιο ή σε αιμοδιάλυση, χρόνια σιδηροπενική αναιμία, μειωμένα επίπεδα φυλλικού οξέος ή βιταμίνης Β12 στον οργανισμό και άλλα πιο σπάνια αίτια όπως ισχιαλγία-ριζαλγία κάτω άκρων, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Sjogren, σακχαρώδης διαβήτης, αμυλοείδωση και νόσος του Lyme.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Το κύριο σύμπτωμα είναι η έντονη επιθυμία να κινήσει κανείς τα πόδια του. Υπάρχουν διάφορες περιγραφές σχετικά με το δυσάρεστο σύμπτωμα που συνοδεύει την ενόχληση και το πώς το βιώνει ο κάθε άνθρωπος (περιοδικά μουδιάσματα, σαν τσιμπήματα από βελόνες, σαν εσωτερικό κνησμό ή σαν κάτι να κινείται μέσα στους μυς των κάτω άκρων τους). Εμφάνιση ή επιδείνωση των συμπτωμάτων παρατηρείται κατά την ανάπαυση και βελτίωση ή υποχώρηση με την κίνηση. Συνήθως το σύνδρομο εμφανίζεται ή επιδεινώνεται τις απογευματινές ή βραδινές ώρες κυρίως όταν ο άνθρωπος ξαπλώνει και μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της έλευσης, της διάρκειας ή/και της ποιότητας του ύπνου.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη ενός καλού ιστορικού και χρειάζεται να γίνει διαφοροδιάγνωση από άλλες παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα όπως φλεβική ανεπάρκεια, πολυνευροπάθεια, εκφυλιστική αρθροπάθεια της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, νεύρωση, κ.λπ. Για τη διαφοροδιάγνωση απαιτούνται ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις (γενική εξέταση αίματος, σίδηρος και φερριτίνη, σάκχαρο, ουρία, κρεατινίνη, ηλεκτρολύτες, θυροειδικές ορμόνες, βιταμίνη Β12).

Υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπεία του συνδρόμου ανήσυχων άκρων εξαρτάται από τη βαρύτητά του. Σε περιπτώσεις με ήπια συμπτώματα δεν προτείνεται θεραπευτική αγωγή και δίνονται συστάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής, αποφυγή οινοπνεύματος, καφεΐνης και νικοτίνης, ζεστά μπάνια κατά τις απογευματινές ώρες, μασάζ κάτω άκρων,  και φυσιοθεραπεία χαλάρωσης του μυϊκού συστήματος. Σε δευτεροπαθείς περιπτώσεις η θεραπεία εστιάζεται στην πρωταρχική αιτία.

Στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι έντονα συστήνεται φαρμακευτική αγωγή όπως τα ντοπαμινεργικά φάρμακα, βενζοδιαζεπίνες, γκαμπαπεντίνη και πριγκαμπαλίνη, ήπια οπιοειδή, αντιεπιληπτικά κ.ά. Η απόφαση για τη χορήγηση φαρμάκων γίνεται μόνο έπειτα από τη σύσταση του γιατρού.