Αγχώδεις εκδηλώσεις και κατάθλιψη

Καθημερινά ο άνθρωπος εκτίθεται σε διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις. Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, το οποίο εγείρεται σε μια ενδεχόμενη απειλή ή σε μια απαιτητική κατάσταση. Πρόκειται για ένα παρεξηγημένο συναίσθημα, καθώς έχει συνδεθεί με αρνητική έννοια. Ωστόσο το άγχος έχει θετική επίδραση, όταν λειτουργεί ως ένας μηχανισμός κινητοποίησης και εγρήγορσης σε στιγμές που όντως είναι εύλογο να υπάρχει. Οι στιγμές αυτές συνήθως προκύπτουν σπάνια και το άγχος που βιώνει ο άνθρωπος δεν είναι υπερβολικό. Το άγχος αποκτά αρνητική επίδραση, όταν γίνεται συχνό και έντονο δυσκολεύοντας την καθημερινότητα του ανθρώπου και προκαλώντας του ψυχική και σωματική ένταση. Σε αυτές τις περιπτώσεις αναφερόμαστε πλέον για αγχώδη διαταραχή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αγχώδους διαταραχής;

Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν γενικά ένα μεγάλο φάσμα κλινικών συνδρόμων, τα οποία χαρακτηρίζονται από νευρικότητα, ανησυχία, ένταση και διάφορα σωματικά συμπτώματα. Μερικά από τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:

  • Υπερβολική ανησυχία: όταν είναι δυσανάλογη προς την αιτία που την προκαλεί, ακόμη και σε απλές καθημερινές καταστάσεις
  • Μόνιμη εγρήγορση: Λόγω της διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος παρατηρούνται διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως αυξημένοι παλμοί της καρδιάς, έντονη εφίδρωση (κυρίως στις παλάμες), τρέμουλο χεριών, ξηροστομία κ.ά.
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Αεικινησία: συνήθως περιγράφεται ως μια αίσθηση ότι βρίσκονται συνεχώς σε μια ένταση ή ότι δεν μπορούν να παραμείνουν στην ίδια θέση για πολλή ώρα
  • Ευερεθιστότητα
  • Δυσκολία συγκέντρωσης: το άγχος γενικά μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της μνήμης
  • Κρίσεις πανικού: χαρακτηρίζεται ένα ανυπέρβλητο αίσθημα φόβου συνοδευόμενο από διάφορες σωματικές εκδηλώσεις όπως ταχυπαλμία, έντονη εφίδρωση, τρέμουλο, δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, ναυτία κ.ά. Πολλές φορές δημιουργεί στον άνθρωπο που τις βιώνει την αίσθηση ότι θα πεθάνει
  • Διαταραχές στον ύπνο: ο διακοπτόμενο ύπνος κατά τη διάρκεια της νύχτας και η αϋπνία είναι οι πιο συχνές εκδηλώσεις
  • Φοβίες: έντονοι φόβοι απέναντι σε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις
  • Κοινωνική απομόνωση: τα άτομα που ταλαιπωρούνται από αγχώδεις διαταραχές τείνουν να αποφεύγουν τις κοινωνικές εκδηλώσεις και την πολυκοσμία, ανησυχούν για την ενδεχόμενη κριτική των άλλων και φοβούνται μήπως ντροπιαστούν μπροστά σε άλλους

Ποιες είναι οι αγχώδεις διαταραχές;

Αγχώδεις διαταραχές είναι μια γενικότερη κατηγορία, στην οποία εντάσσονται διάφορες μορφές του άγχους και ταξινομούνται κυρίως ανάλογα με την αιτία που τις προκαλεί. Έτσι, προκύπτουν οι εξής κατηγορίες:

  • Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ): Πρόκειται για μια χρόνια κατάσταση, η οποία συχνά συνυπάρχει με κατάθλιψη. Χαρακτηρίζεται από υπερβολικό άγχος και ανησυχία για αντικειμενικά ασήμαντες αφορμές και το άτομο δυσκολεύεται να τα ελέγξει. Πολλές φορές συνοδεύεται από ήπια σωματικά συμπτώματα άγχους, όπως μυϊκή τάση, εύκολη κόπωση, ανησυχία (ή «υπερδιέγερση») και διαταραχές στον ύπνο.
  • Διαταραχή πανικού (με ή χωρίς αγοραφοβία): Χαρακτηρίζεται από την παρουσία επανειλημμένων κρίσεων πανικού. Το άτομο συχνά πιστεύει πως θα βιώσει ξανά τις κρίσεις πανικού και αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων. Κατά τη διάρκεια των κρίσεων υπάρχει έντονη η πεποίθηση ότι θα πεθάνει και αυτό είναι αρκετά τρομακτικό και βασανιστικό για την καθημερινότητά του.
  • Φοβίες: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι ειδικές φοβίες και η κοινωνική φοβία. Ειδική φοβία υπάρχει όταν το άτομο βιώνει έναν υπερβολικό και παράλογο έντονο φόβο που προκύπτει από την παρουσία ή τη σκέψη ενός συγκεκριμένου και σταθερού κάθε φορά αντικειμένου ή κατάστασης. Παρόλο που το άτομο αναγνωρίζει το φόβο του ως υπερβολικό και παράλογο, δεν μπορεί να τον ελέγξει. Ως φοβικά αντικείμενα ή καταστάσεις μπορεί να είναι συγκεκριμένα ζώα ή έντομα (οι φοβίες αυτές ξεκινούν από την παιδική ηλικία), το ύψος, το νερό, το βάθος της θάλασσας, οι καταιγίδες, οι ενέσεις, οι βελόνες, το αίμα, οι γέφυρες, τα τούνελ, τα αεροπλάνα, τα αυτοκίνητα, τα ασανσέρ κ.ά. Κοινωνική φοβία χαρακτηρίζεται η φοβία που σχετίζεται με συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις, όπως ομιλίες σε κοινό, χρήση δημόσιων ουρητηρίων ή ο λεγόμενος «φόβος της σκηνής».
  • Μετατραυματική αγχώδης διαταραχή: άτομα τα οποία εκτέθηκαν σε τραυματικά και απειλητικά γεγονότα για τη ζωή -τη δική τους ή των αγαπημένων- όπως πόλεμος, τρομοκρατικές επιθέσεις, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση. κ.ο.κ. Στο μετατραυματικό στρες το άτομο αναβιώνει ξανά τα τραυματικά γεγονότα και τα συναισθήματα που βίωσε με τη μορφή εικόνων, εφιαλτών, ψευδαισθήσεων ή παραισθήσεων.
  • Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες (έμμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες) τις οποίες το άτομο ενώ γνωρίζει ότι είναι αποκυήματα του μυαλού δεν καταφέρνει να τις απωθήσει. Επίσης χαρακτηρίζεται από ψυχαναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες πράξεις ή νοητικές διεργασίες όπως πλύσιμο των χεριών, τακτοποίηση και οργάνωση αντικειμένων, στερεοτυπικές φράσεις ή κινήσεις. Το άτομο υποκινούμενο από τις ιδεοληψίες του, ωθείται στο να τις εκτελέσει καθώς πιστεύει πως με αυτό τον τρόπο θα εκφορτίσει ή θα προλάβει το άγχος που του προκαλούν οι ιδεοληψίες ή οι δυνητικά καταστροφικές συνέπειες των σκέψεών του. Αρκετές περιπτώσεις της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής αφορούν τις ιδέες επιμόλυνσης από μικρόβια που ωθούν το άτομο σε επανειλημμένο και τελετουργικό πλύσιμο των χεριών ή σχολαστική καθαριότητα (επανειλημμένα έχουν υπάρξει περιπτώσεις ασθενών με έκζεμα χειρών από τις πολλαπλές πλύσεις και τα καθαριστικά που χρησιμοποιούν) ή υπερβολική ανησυχία ότι θα συμβεί το χειρότερο, γεγονός που τους οδηγεί σε επανειλημμένους ελέγχους π.χ. των ματιών της κουζίνας, του θερμοσίφωνα ή του κλειδώματος της πόρτας. Συχνά η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συνυπάρχει με κατάθλιψη και νευρογενή ανορεξία.

Κατάθλιψη: συμπτώματα και ταξινόμηση

Πρόκειται για μία σοβαρή ψυχική κατάσταση, η οποία μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας και φύλου. Η εμφάνισή της μπορεί να αφορά είτε κάποιο καταθλιπτικό επεισόδιο είτε μια χρόνια κατάσταση. Συχνά ξεκινά με την απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης. Το άτομο μπορεί να αισθάνεται αβοήθητο, να βιώνει έντονη και ανεξήγητη κούραση, αισθήματα αναξιότητας και ενοχής, θλίψη, μελαγχολία, απελπισία και απόσυρση από τις κοινωνικές και διαπροσωπικές επαφές. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν αυτοκτονικές σκέψεις ή να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονία.

Υπάρχουν διάφορες μορφές κατάθλιψης, όπως:

  • Η Μείζων καταθλιπτική διαταραχή: χαρακτηρίζεται από έντονα συμπτώματα σε καθημερινή συχνότητα για διάστημα τουλάχιστον δυο εβδομάδων
  • Η Άτυπη κατάθλιψη: συνήθως υποχωρεί προσωρινά σε ένα θετικό συμβάν. Χαρακτηρίζεται από υπερευαισθησία στην κοινωνική κριτική και την απόρριψη, αύξηση της όρεξης και του βάρους, αύξηση της διάρκειας του ύπνου ή αϋπνία και βαριά άκρα.
  • Δυσθυμία (επίμονη ή χρόνια καταθλιπτική διαταραχή): καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια. Χαρακτηρίζεται από βαθιά θλίψη ή απελπισία, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αισθήματα ανεπάρκειας, έλλειψη ενδιαφέροντος, αλλαγή της όρεξης και του ύπνου, χαμηλή ενέργεια, προβλήματα συγκέντρωσης και προβλήματα μνήμης και κοινωνική απόσυρση.
  • Περιγεννητική (επιλόχεια) καταθλιπτική διαταραχή: καταθλιπτική διαταραχή με έναρξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
  • Ψυχωσική κατάθλιψη: βαριά καταθλιπτική διαταραχή που συνοδεύεται από κάποια μορφή ψυχωσικών συμπτωμάτων.
  • Εποχιακή κατάθλιψη: ξεκινά τους χειμερινούς μήνες και οφείλεται στην αλλαγή της θερμοκρασίας και τη μειωμένη ηλιοφάνεια.

Υπάρχει θεραπεία για το άγχος και την κατάθλιψη;

Επειδή πρόκειται για όρους και ψυχικές καταστάσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται συχνά στην καθημερινή ορολογία των ανθρώπων, είναι πολύ σημαντικό αν διαπιστωθούν κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα και διαρκούν για κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα να απευθυνθείτε στον ειδικό. Ο ειδικός θα μπορέσει να αξιολογήσει και να θέσει τη διάγνωση. Ωστόσο, πρόκειται για περιπτώσεις που δυστυχώς ακόμη και στις μέρες μας υπάρχει ο φόβος, η υποτίμηση και το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές παθήσεις. Όμως, η σωστή ενημέρωση και διάγνωση θα επιφέρει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η υποστήριξη που παρέχεται τόσο στις αγχώδεις διαταραχές όσο και στην κατάθλιψη αφορά το συνδυασμό δύο παρεμβάσεων: της φαρμακευτικής αγωγής και της ψυχοθεραπείας. Η φαρμακευτική αγωγή συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στον κατευνασμό εάν διαπιστωθεί βίαιη και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Η ψυχοθεραπεία βοηθάει στο να κατανοήσει το άτομο τον λόγο που εμφανίζει αυτά τα συμπτώματα, με σκοπό να αποκτήσει ξανά τον έλεγχο των σκέψεων και των καταστάσεων.

 

περισσότερα...