Σύντομα κοντά σας…
Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) αφορά μια διαγνωστική εξέταση, η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών του εγκεφάλου. Η καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου γίνεται με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στην επιφάνεια του κρανίου. Πρόκειται για μια ανώδυνη και ακίνδυνη εξέταση, η οποία μαζί με την προετοιμασία διαρκεί περίπου μία ώρα. Χρησιμοποιείται για να τεθεί διάγνωση σχετικά με παθήσεις των κινητικών νευρώνων και των εγκεφαλικών μυών, βλαβών του εγκεφάλου και της επιληψίας, καθώς και για να μελετήσει τις διαταραχές του ύπνου (όπως η ναρκοληψία) ή όταν υπάρχουν συμπτώματα όπως απώλεια συνείδησης, σπασμοί, αποπροσανατολισμός, πονοκέφαλοι και διάχυτη έντονη ζάλη.
Η προετοιμασία που απαιτείται για την πραγματοποίηση της εξέτασης είναι απλή. Από το προηγούμενο βράδυ ο εξεταζόμενος θα πρέπει να αποφύγει την κατανάλωση τροφής που περιέχει καφεΐνη, όπως καφέ, τσάι, σοκολάτα (τουλάχιστον 8 ώρες πριν από την εξέταση). Τα μαλλιά του πρέπει να είναι καθαρά, χωρίς προϊόντα μαλλιών (ζελέ, λακ κ.ά.) ή μαλακτικό, καθώς η τοποθέτηση των ηλεκτροδίων γίνεται πάνω στο κεφάλι. Με την ολοκλήρωση της εξέτασης ο εξεταζόμενος μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Το ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) αφορά μια ασφαλής και ακίνδυνη παρακλινική εξέταση, η οποία αξιολογεί το περιφερικό νευρικό σύστημα και τους μύες. Συγκεκριμένα με την εξέταση αυτή εκτιμάται η λειτουργία των νεύρων του σώματος που βρίσκονται εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Ουσιαστικά καταγράφεται η ηλεκτρική δραστηριότητα εντός των μυών. Επίσης με τη μέθοδο του ηλεκτρομυογραφήματος μπορεί να εκτιμηθεί και η λειτουργία των μυών και της νευρομυϊκής σύναψης, δηλαδή του σημείου που γίνεται η επαφή του νεύρου με το μυ.
Μέσω της εξέτασης αυτής, μπορεί να γίνει έλεγχος i) εάν πάσχει ένα ή πολλά νεύρα, ii) εάν η βλάβη εστιάζεται στην κινητικότητα ή την αισθητικότητα, iii) εάν είναι πρόσφατη ή παλαιότερη, iv) τη βαρύτητα της βλάβης και v) τις πιθανότητες και το χρόνο για αποκατάσταση. Η εξέταση και η ερμηνεία των ευρημάτων πραγματοποιούνται από το νευρολόγο.
Αρκετές φορές το ηλεκτρομυογράφημα συνδυάζεται με την εξέταση του ηλεκτρονευρογραφήματος, προκειμένου να υπάρχει μια ολοκληρωμένη διάγνωση και κλινική εικόνα για παθήσεις όπως: οι μυοπάθειες, οι παγιδευτικές νευροπάθειες, οι πολυνευροπάθειες, οι παθήσεις των νευρικών πλεγμάτων, οι ριζοπάθειες και ν νόσος το κινητικού νευρώνα.
Πως γίνεται η εξέταση;
Για το ηλεκτρομυογράφημα γίνεται εισαγωγή μιας λεπτής βελόνας στο εσωτερικό του μυός, η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα των μυών σε κατάσταση ηρεμίας και κίνησης. Αποτελείται από αρκετές επιμέρους εξετάσεις: το κυρίως ΗΜΓ, την κινητική ταχύτητα αγωγής νεύρων, την αισθητική ταχύτητα αγωγής νεύρων, το F-κύμα, το H-reflex και τη δοκιμασία επαναληπτικών ερεθισμών (Desmedt). Η ακολουθία της εξέτασης δεν είναι ίδια σε κάθε ασθενή, αλλά προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε περιστατικού, την υφιστάμενη διαφορική διάγνωση αλλά και τα ευρήματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Η επιτυχής εκπόνηση και αξιολόγηση του ΗΜΓ είναι συνυφασμένη με την άριστη γνώση και χειρισμό του νευρολόγου.
Για την πραγματοποίηση της εξέτασης, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένες γενικές οδηγίες, προκειμένου να νιώσει κάποιος πιο άνετα: φορέστε άνετα ρούχα πριν φύγετε από το σπίτι και μην χρησιμοποιήσετε κρέμα σώματος. Αν έχετε βηματοδότη ή πάσχετε από κάποια πάθηση που επηρεάζει την πηκτικότητα του αίματος, χρειάζεται να ενημερώσετε τον γιατρό σας.
Η εξέταση των ταχυτήτων αγωγής νεύρων αφορά μια ανώδυνη και ασφαλή μέθοδο εξέτασης. Κατά την εξέταση εφαρμόζεται σε μια επιφανειακή θέση ενός περιφερικού νεύρου ένα εξωτερικό ηλεκτρικό ερέθισμα ενώ σε μία δεύτερη θέση τοποθετούνται ηλεκτρόδια, τα οποία θα καταγράψουν την απάντηση.
Ουσιαστικά, τα νεύρα μαζί με τα περιβλήματα τους (έλυτρα μυελίνης) αποτελούν καλούς αγωγούς του ηλεκτρικού ρεύματος και μεταφέρουν από την περιφέρεια προς το κέντρο πληροφορίες (ώσεις) που αφορούν την αισθητικότητα (αισθητικά νεύρα) και από το κέντρο προς την περιφέρεια τις κινητικές οδηγίες προς τους μυς (κινητικά νεύρα). Όσον αφορά τα αισθητικά νεύρα καταγράφεται ο ερεθισμός του νεύρου (αισθητικά προκλητά δυναμικά), ενώ όσον αφορά τα κινητικά νεύρα καταγράφεται η κινητική απάντηση από ένα μυ που δέχεται νεύρωση από το ερεθιζόμενο νεύρο (κινητκό προκλητό δυναμικό). Το πόρισμα και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που προκύπτει από την εξέταση βασίζεται στο χρόνο που μεσολαβεί από την εφαρμογή του ηλεκτρικού ερεθίσματος μέχρι την καταγραφή του δυναμικού (κινητικού ή αισθητικού) καθώς και από το μέγεθος (ύψος) του δυναμικού. Από τη συγκέντρωση των δύο αυτών στοιχείων αξιολογείται η ακεραιότητα ή η τυχόν βλάβη του νεύρου και γίνεται προσδιορισμός της θέσης και του είδους της βλάβης.
Σε ποιες περιπτώσεις συνίσταται η εξέταση των ταχυτήτων αγωγής νεύρων;
Εφόσον ο ειδικός έχει λάβει το ιατρικό ιστορικό του ατόμου, έχει αξιολογήσει τα συμπτώματα που περιγράφονται και έχει πραγματοποιήσει την κλινική νευρολογική εξέταση τότε μπορεί να συστήσει την εξέταση της αγωγιμότητας των περιφερικών νεύρων. Τα συμπτώματα που συνήθως περιγράφονται και οδηγούν στην εξέταση αυτή διακρίνονται στη μελέτη αγωγιμότητας των αισθητικών νεύρων (αισθητική ταχύτητα αγωγής περιφερικών νεύρων) και σχετίζονται με τα μουδιάσματα των άκρων (αιμωδίες), την ελαττωμένη αίσθηση πόνου ή θερμοκρασίας (υπαισθησίες), τις δυσάρεστες αισθήσεις (αίσθηση σαν να περνάει ηλεκτρικό ρεύμα/ δυσαισθησίες) την μελέτη της και με τη μελέτη της αγωγιμότητας των κινητικών νεύρων (κινητική ταχύτητα αγωγής περιφερικών νεύρων), η οποία σχετίζεται με συμπτώματα όπως η μυϊκή αδυναμία και η ατροφία των μυών.
Ποιες παθήσεις αφορά;
Τα περιφερικά νεύρα πολύ συχνά υφίστανται τοπικούς τραυματισμούς ή χρόνια βλάβη από την τοπική εφαρμογή πίεσης (παγιδευτικές περιφερικές νευροπάθειες, σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα) ή πίεση των ριζών των κινητικών νεύρων στα μεσοσπονδύλια τμήματα, κυρίως της οσφυϊκής και αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (δισκοπάθειες, στενός νωτιαίος σωλήνας κ.ά.). Επίσης βλάβες στα νεύρα μπορούν να προκληθούν από γενικότερες παθολογικές, μεταβολικές καταστάσεις όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η διαβητική διαβητική πολυνευροπάθεια. Η πολυνευροπάθεια σχετίζεται με τις περιπτώσεις όπου η βλάβη είναι γενικευμένη και επηρεάζει περισσότερα από ένα νεύρα.
Συμβάλλει η εξέταση αυτή στη θεραπεία και αντιμετώπιση του προβλήματος;
Αποτελεί γεγονός πως η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση είναι υψίστης σημασίας. Όσο πιο γρήγορα απευθυνθεί το άτομο στον ειδικό, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για την καλύτερη αποκατάσταση της βλάβης είτε με συντηρητικά μέσα, είτε με χειρουργική αντιμετώπιση και αποφεύγονται οι χρόνιες καταστάσεις. Η συγκεκριμένη εξέταση συνδυαστικά με όλες τις απαραίτητες κλινικές πληροφορίες και τα στοιχεία του ειδικού συμβάλλει στην εύρεση της αιτίας, της βαρύτητας της βλάβης καθώς και στην πιθανή πρόβλεψη της εξέλιξης της κατάστασης.
Τα προκλητά δυναμικά ανήκουν στις νευροφυσιολογικές εξετάσεις και χρησιμεύουν στην καταγραφή των αντιδράσεων του εγκεφάλου σε εξωτερικά ερεθίσματα (όπως οπτικά, αισθητικά, ακουστικά). Πρόκειται για μια ανώδυνη και ασφαλή εξέταση, η οποία συνήθως διαρκεί λίγα λεπτά. Κατά την εφαρμογή της πραγματοποιούνται ηλεκτρικά ερεθίσματα σε μία επιφανειακή θέση, ενός περιφερικού νεύρου και τοποθετούνται ηλεκτρόδια στην επιφάνεια της κεφαλής προκειμένου να καταγραφεί η φλοιική απάντηση. Συχνά η εξέταση γίνεται και στα δύο άνω (ή κάτω) άκρα προκειμένου να εκτιμηθούν τυχόν βλάβες από τις ρίζες και σε όλο το μήκος της σωματοαισθητικής οδού.
Ουσιαστικά, ο ερεθισμός που γίνεται στην αισθητική μοίρα του νεύρου μεταδίδει μέσω των ριζών και του νωτιαίου μυελού το ερέθισμα προς τον αισθητικό φλοιό του εγκεφάλου, ώστε να καταγραφεί στην αντίστοιχη θέση του δέρματος του κρανίου το προκλητό δυναμικό. Ο ερεθισμός συνήθως γίνεται σε νεύρα και των τεσσάρων άκρων, προκειμένου να υπάρχει σαφής εικόνα αν υπάρχει τυχόν βλάβη στις ρίζες ή το νωτιαίο μυελό.
Σε τι χρησιμεύει η εξέταση με προκλητά δυναμικά;
Τα προκλητά δυναμικά προτείνονται από τον ειδικό στις περιπτώσεις που υπάρχουν αισθητικά συμπτώματα όπως μουδιάσματα (αιμωδίες), δυσαισθησίες, νευραλγίες των άκρων και στις περιπτώσεις που υπάρχουν κινητικά συμπτώματα, κυρίως μυϊκή αδυναμία και ατροφία των μυών. Η εξέταση αυτή συμβάλλει στη διάγνωση παθήσεων του κεντρικού και του περιφερικού νευρικού συστήματος. Συγκεκριμένα εφαρμόζεται για τη διερεύνηση παθήσεων του οπτικού, ακουστικού, αισθητικού και κινητικού συστήματος, καθώς και για τη διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας ή διαφόρων βλαβών του νωτιαίου μυελού και του εγκεφάλου (όπως αυχενική ή θωρακική στένωση, ριζίτιδες, μυελίτιδες, όγκοι, εγκεφαλικές λοιμώξεις κ.ά.).
