Διαταραχές ύπνου – παραϋπνίες – αϋπνίες

Ο ύπνος είναι μια φυσιολογική διαδικασία, απαραίτητη και ιδιαιτέρως χρήσιμη στη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου. Όταν η ποιότητα του ύπνου είναι καλή, έχει ευεργετικά οφέλη για τον οργανισμό. Κατά τη διάρκεια του ύπνου οι λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος επιβραδύνονται, μια λειτουργία πολύ σημαντική για την ανάκτηση της ενεργειακής εφεδρείας του οργανισμού και την οξυγόνωση του εγκεφάλου. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν διαταραχές του ύπνου ως αποτέλεσμα της απαιτητικής καθημερινότητας και του στρες. Συνήθως εμφανίζονται είτε με τη μορφή αϋπνίας είτε με τη μορφή υπνηλίας. Αρκετά συχνό φαινόμενο είναι οι περιστασιακές διαταραχές του ύπνου.

Ως αϋπνία χαρακτηρίζεται η έλλειψη επαρκούς ύπνου. Μπορεί να εκδηλωθεί με δυσκολία επέλευσης του ύπνου, με νυχτερινές αφυπνίσεις, με πολύ πρωινή αφύπνιση, ή με φαινόμενα ανεπαρκούς και μη ποιοτικού ύπνου παρά τη φυσιολογική ποσοτικά διάρκειά του. Αίτια: Η αϋπνία μπορεί να προκαλείται από έναν περιστασιακό παράγοντα όπως είναι μια περίοδος με έντονο strees ή από μία πιο μόνιμη απορρύθμιση όπως ένα χρόνιο οργανικό νόσημα που δεν έχει εντοπιστεί ή θεραπευτεί. Μερικά από αυτά είναι: η ρινίτιδα, η παραρινοκολπίτιδα, το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι παθήσεις του γαστρεντερικού, οι αρθρίτιδες, οι ενδοκρινοπάθειες, οι εγκεφαλοπάθειες, τα ψυχικά νοσήματα, η οσφυαλγία, ο χρόνιος πόνος, η συχνουρία,  το σύνδρομο των ανήσυχων ποδών, η υπνική άπνοια και άλλες. Επίσης, η περίοδος της εμμηνόπαυσης μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο. Υπάρχουν ορισμένες συμπεριφορές και συνήθειες, οι οποίες επηρεάζουν τον ύπνο όπως το είδος και το ωράριο εργασίας, οι ακατάστατες ώρες ύπνου, ο θόρυβος, ο φωτισμός, τα μεγάλα και βαριά γεύματα, η επίπονη σωματική και πνευματική δραστηριότητα (πριν από το νυχτερινό ύπνο), το αλκοόλ, η καφεΐνη, η θερμοκρασία. Συμπτώματα: Ένας άνθρωπος που διανύει μια περίοδο αϋπνίας, η καθημερινότητά του επηρεάζεται σημαντικά καθώς εμφανίζει υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, κόπωση, νευρικότητα, ανησυχία, δυσφορία. Διάγνωση – Αντιμετώπιση: Πλέον υπάρχουν διάφοροι τρόποι και τεχνικές για να διαγνωστεί και να εκτιμηθεί η αϋπνία. Σχετικά με τη φαρμακευτική αντιμετώπιση υπάρχουν τρεις κατηγορίες φαρμάκων που συστήνονται και αφορούν τις βενζοδιαζεπίνες (ηρεμιστικά), τα μη βενζοδιαζεπινικά υπνωτικά και τους αγωνιστές των υποδοχέων της μελανίνης. Υπάρχουν, όμως, και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις οι οποίες είναι αποτελεσματικές στη διαχείριση του ύπνου όπως οι τεχνικές μέσω ψυχοθεραπείας και ο βελονισμός. Η επιλογή της κατάλληλης αντιμετώπισης επέρχεται πάντα σε συνεννόηση και συνεργασία με τον ειδικό.

Ως παραϋπνίες ονομάζονται οι διαταραχές ύπνου που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Είναι αρκετά συχνές κατά την παιδική και εφηβική ηλικία και τις περισσότερες φορές δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας. Ωστόσο, αν συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Διαχωρίζονται σε NREM παραϋπνίες, με χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως η υπνοβασία, ο υπνικός τρόμος, οι συγχυτικές αφυπνίσεις, η σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια του ύπνου (sexsomnia) και η διαταραχή νυχτερινής υπερφαγίας και στις REM παραϋπνίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από τη διαταραχή εφιαλτών, την υπνική παράλυση και τη διαταραχή συμπεριφοράς κατά τον ύπνο REM. Αίτια: O νευροβιολογικός μηχανισμός που εμπλέκεται στην εκδήλωση των παραϋπνιών δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες φαίνεται να παίζουν ιδιαίτερο ρόλο τα στάδια της εγρήγορσης των NREM και του REM σταδίου του ύπνου, αλλά και άλλων συμπεριφορικών χαρακτηριστικών. Έχει παρατηρηθεί πως άτομα που παρουσιάζουν παραϋπνίες εκδηλώνουν συχνότερα κούραση, υπνηλία και ψυχιατρικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, άγχος, ψυχαναγκασμούς και φοβίες. Διάγνωση – Αντιμετώπιση: Η διαχείριση των παραϋπνιών γίνεται τόσο με φαρμακευτική όσο και με μη φαρμακευτική προσέγγιση. Στις περιπτώσεις αυτές σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις και οι τεχνικές της ψυχοθεραπείας. Ανάλογα με τον τύπο των συμπτωμάτων που εμφανίζει το άτομο, συστήνεται και ο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης.

Γενικές συμβουλές

Καθώς η ποιότητα του ύπνου είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον οργανισμό, χρειάζεται να δώσετε βαρύτητα και να μην τον παραμελήσετε. Μερικές χρήσιμες συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε προκειμένου να βελτιώσετε τον ύπνο σας είναι:

  • Τεχνικές χαλάρωσης με χαλάρωση των μυών και ελεγχόμενες αναπνοές,
  • Διαλογισμός και θετικές σκέψεις (κυρίως πριν τον ύπνο)
  • Δημιουργία σταθερού ωραρίου ύπνου
  • Πηγαίνετε για ύπνο μόλις νυστάξετε
  • Μην διασπάτε την προσοχή σας με άλλα θέματα όταν ξαπλώνετε
  • Φροντίστε το περιβάλλον του υπνοδωματίου (θόρυβος, φωτισμός, θερμοκρασία, ενοχλήσεις)
  • Αποφύγετε την κατανάλωση δείπνων που είναι βαριά και μεγάλα
  • Αποφύγετε κατά τις απογευματινές ή βραδινές ώρες το αλκοόλ και την καφεΐνη (καφές, τσάι, coca cola, μαύρη σοκολάτα)
  • Φάρμακα με διεγερτικές ή διουρητικές ιδιότητες προτείνεται να να λαμβάνονται νωρίς (έπειτα πάντα από συνεννόηση με τον γιατρό)
  • Αποφύγετε το μεσημεριανό ύπνο ή τουλάχιστον περιορίστε τον σε διάρκεια (να μη διαρκεί πάνω από μισή ώρα)
  • Ασκηθείτε τακτικά και προτιμήστε να έχετε τελειώσει την άσκηση τουλάχιστον 3 ώρες πριν την κατάκλιση

 

 

 

περισσότερα...