Νόσος Πάρκινσον

Η νόσος του Parkinson είναι γνωστή και ως ιδιοπαθής ή πρωτοπαθής παρκινσονισμός ή τρομώδης παράλυση. Η ονομασία της οφείλεται στον James Parkinson, ο οποίος ήταν ο γιατρός που το 1817 περιέγραψε για πρώτη φορά τη νόσο αυτή. Πρόκειται για μια εκφυλιστική διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Η κύρια βλάβη αφορά την καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν την ντοπαμίνη. Ουσιαστικά η έλλειψη ντοπαμίνης αποτελεί τη βασική πηγή των περισσότερων προβλημάτων που προκαλεί η νόσος αυτή.

Η ντοπαμίνη είναι μια ουσία, την οποία χρησιμοποιούν τα νευρικά κύτταρα ως νευροδιαβιβαστή («νευρο-χημική» ουσία) και ευθύνεται για τον έλεγχο της μυϊκής κίνησης. Με την έλλειψη ντοπαμίνης, τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου δεν μπορούν να στείλουν φυσιολογικά μηνύματα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια μυϊκής λειτουργίας στην περιοχή όπου εντοπίζεται η βλάβη.

Ποια είναι η αιτία που προκαλεί τη νόσο αυτή;

Η ακριβής αιτία δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Σε ένα μικρό ποσοστό παρατηρείται ότι επιδρά η κληρονομικότητα. Ωστόσο στην πλειοψηφία των ασθενών ενδεχομένως ευθύνεται ο συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι λειτουργούν ως προδιάθεση  ώστε τα άτομα αυτά να είναι πιο ευάλωτα στην επίδραση κάποιου εξωτερικού παράγοντα.

Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;

Η συχνότητα εμφάνισης της νόσου αυξάνεται με την ηλικία προσβάλλοντας συνήθως άτομα άνω των 60 ετών. Ωστόσο μπορεί να διαγνωσθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε άτομα κάτω της ηλικίας των 30 ετών.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν στη μία ή και στις δυο πλευρές του σώματος. Μπορεί να είναι ήπια, κυρίως στην αρχική φάση της νόσου και το ποσοστό της λειτουργίας που χάνεται μπορεί να ποικίλει από άτομο σε άτομο.

Τα βασικά συμπτώματα της νόσου είναι ο τρόμος, η βραδυκινησία και η υπερτονία. Συνήθως το πρώτο σύμπτωμα είναι ο τρόμος (τρέμουλο) σε κάποιο μέλος του σώματος (συνήθως το ένα χέρι).  Ο τρόμος συνήθως εμφανίζεται όταν το άκρο είναι χαλαρό (τρόμος ηρεμίας) και  σταματά κατά τη διάρκεια της κίνησης ή του ύπνου. Σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής δεν παρουσιάζει τρόμο, αλλά αντιλαμβάνεται ότι οι κινήσεις του γίνονται πιο αργές (βραδυκινησία) και το σώμα του γίνεται δύσκαμπτο.

Αναλυτικά:

  • Ο τρόμος ηρεμίας με την πάροδο του χρόνου, επεκτείνεται προοδευτικά στο κεφάλι (τα χείλη, την κάτω γνάθο, τη γλώσσα) και τα πόδια. Επιδείνωση μπορεί να επέλθει έπειτα από κούραση, συναισθηματική φόρτιση, πνευματική εργασία ή άγχος.
  • Ως δυσκαμψία ονομάζεται η αντίσταση κατά την παθητική κίνηση των αρθρώσεων. Το σύμπτωμα αυτό δημιουργεί προβλήματα στην κίνηση (πιο εμφανές στις αρθρώσεις του καρπού και του αγκώνα). Ο άνθρωπος μπορεί να παρουσιάσει σκυφτή στάση σώματος και άκαμπτους ή σκληρούς μύες (έναρξη από τα πόδια).
  • Η βραδυκινησία συντελεί στην καθυστέρηση ή το σταμάτημα των αυτόματων κινήσεων. Ο άνθρωπος μπορεί να εμφανίζει ανέκφραστο πρόσωπο (σαν προσωπείο, υπομιμία – απώλεια κίνησης μιμικών μυών). Μπορεί να επηρεαστεί ο τρόπος γραφής (μικρογραφία – πολύ μικρό μέγεθος γραμμάτων), να παρουσιάσει δυσκολία στην κατάποση ή/και σιελόρροια και αργή, σιγανή ομιλία με μονότονη φωνή. Τέλος παρατηρείται διαταραχή στη βάδιση με χαρακτηριστικό γνώρισμα την αργή βάδιση με μικρά συρόμενα βήματα.
  • Η διαταραχή αντανακλαστικών στάσεως αφορά τη δυσκολία στην έναρξη ή τη συνέχιση της κίνησης, όπως η έναρξη βάδισης ή η έγερση από την καθιστή θέση, καθώς και διαταραχή της ισορροπίας και της βάδισης.
  • Οι υποκειμενικές αισθητικές διαταραχές, όπως οι μυαλγίες, οι αρθραλγίες, οι παραισθησίες και οι αιμωδίες (μουδιάσματα).
  • Οι διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος, όπως η ορθοστατική υπόταση, η συχνουρία, η δυσκοιλιότητα και η σμηγματόρροια (εμφάνιση λιπαρότητας στο δέρμα).
  • Οι διαταραχές στην ψυχική σφαίρα, όπως επιβράδυνση στη σκέψη και την προσοχή, διαταραχή του ύπνου και κατάθλιψη

Σε ορισμένες περιπτώσεις με την εξέλιξη της νόσου, ο άνθρωπος που νοσεί μπορεί να εμφανίσει και άνοια, την ονομαζόμενη άνοια της νόσου του Parkinson.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Όπως και σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε αλλαγή παρατηρηθεί χρειάζεται να απευθυνθούμε στον ειδικό. Κάθε σύμπτωμα, καθώς και η γενικότερη κλινική εικόνα θα αξιολογηθεί και θα εκτιμηθεί από το Νευρολόγο. Σε αυτό συμβάλλει η λήψη ενός ολοκληρωμένου ιστορικού, η νευρολογική εκτίμηση και οι εργαστηριακές εξετάσεις προκειμένου να αποκλεισθούν άλλα παθολογικά αίτια. Η εκφύλιση των κυττάρων της ντοπαμίνης μπορεί να απεικονισθεί με ένα ειδικό σπινθηρογράφημα (DAT-SCAN).

Στις ορισμένες περιπτώσεις, που τα συμπτώματα βρίσκονται σε ένα αρχικό στάδιο και είναι ήπια η ακριβής διάγνωση είναι δύσκολη.

Υπάρχει θεραπεία;

Η νόσος του Parkinson ως μία εκφυλιστική νόσος, είναι μη αναστρέψιμη η κατάσταση. Επομένως το θεραπευτικό πρωτόκολλο που ακολουθείται είναι συντηρητικό και βοηθάει στην επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου αλλά και στην ποιότητα ζωής του ασθενή.

Υπάρχουν φαρμακευτικά σκευάσματα που αντιμετωπίζουν επιτυχώς τα συμπτώματα της νόσου, έχοντας ως στόχο την υποκατάσταση της ντοπαμίνης. Τα σκευάσματα αυτά εμπεριέχουν μια ουσία, τη λεβοντόπα, η οποία μετατρέπεται στον εγκέφαλο σε ντοπαμίνη. Επίσης υπάρχουν και άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, τα οποία χορηγούνται είτε μόνα τους στα αρχικά στάδια της νόσου είτε σε συνδυασμό με τη λεβοντόπα. Στα προχωρημένα στάδια της νόσου χρειάζεται συχνά προσεκτική ρύθμιση  της  αγωγής, καθώς η ανταπόκριση στη θεραπεία δεν είναι ομαλή και ο ασθενής εμφανίζει περιόδους έξαρσης και ύφεσης των συμπτωμάτων.

Σε πολλές περιπτώσεις η λήψη των εν λόγω φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως παραισθήσεις, ναυτία, έμετος, διάρροια και παραλήρημα. Για το λόγο αυτό είναι σημαντική η άμεση συνεργασία και επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει διακοπή ή αλλαγή φαρμάκων χωρίς τη σύσταση του ειδικού.

Στις περιπτώσεις των ασθενών που η φαρμακευτική ρύθμιση δεν είναι ικανοποιητική, απαιτείται επεμβατική θεραπεία (χορήγηση φάρμακων σε συνεχή έγχυση με ειδικές αντλίες, χειρουργική εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο).

Σημαντικό ρόλο στην πορεία και εξέλιξη της νόσου διαδραματίζει η φυσική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η φυσικοθεραπεία, η λογοθεραπεία, η εργοθεραπεία και η συμβουλευτική – ψυχολογική υποστήριξη. Η ολιστική προσέγγιση στοχεύει στη διατήρηση και βελτίωση της κινητικότητας του ασθενούς, στη σωστή διαχείριση της νόσου και στην ποιότητα ζωής.