Διαταραχές μνήμης και ανοϊκά σύνδρομα

Η μνήμη είναι μια από τις πιο σημαντικές ανώτερες νοητικές λειτουργίες του εγκεφάλου. Χάρη σε αυτήν αποτυπώνονται όλες οι εμπειρίες, οι γνώσεις και οι εντυπώσεις που αποκομίζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Διαχωρίζεται στη βραχύχρονη μνήμη, η οποία αποθηκεύει όλες τις πρόσφατες πληροφορίες και τη μακρόχρονη μνήμη, η οποία έχει την ικανότητα να αποθηκεύει και να ταξινομεί γεγονότα και πληροφορίες για μεγάλες χρονικές περιόδους. Αν κάποιος θελήσει να αναπαραστήσει συμβολικά τη μνήμη, θα την περιέγραφε ως μια βιβλιοθήκη ή ντουλάπα με πολλά ράφια στα οποία ταξινομούνται και αποθηκεύονται -ανάλογα με τη χρησιμότητά τους- όλα τα απαραίτητα!

Έχουν μελετηθεί και περιγραφεί διάφορα είδη μνήμης. Ενδεικτικά μερικά από αυτά είναι η επεισοδιακή μνήμη (αποθήκευση προσωπικών εμπειριών), η σημασιολογική (αποθήκευση γενικών αρχών και γνώσεων), η άδηλη (αποθήκευση πληροφοριών που εκφράζονται μέσω των αισθητικοκινητικών ικανοτήτων και συμπεριφορών) και η διαδικαστική (η απόκτηση νέων δεξιοτήτων και η εκτέλεσή τους).

Διαταραχές μνήμης

Η μνήμη μπορεί να παρουσιάσει διακυμάνσεις και διαταραχή. Οι διαταραχές της μνήμης μπορεί να είναι παροδικές και να οφείλονται σε περιπτώσεις αναστρέψιμες ή σε περιπτώσεις που είναι χρόνιες και επιδεινούμενες (άνοια). Οι παράγοντες που μπορεί να την επηρεάσουν είναι πολλοί. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικοί από αυτούς:

  1. Χρήση αλκοόλ ή ουσιών
  2. Μακροχρόνια χρήση συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων
  3. Διαταραχή του Θυροειδούς
  4. Χρόνια επιβαρυμένη συναισθηματική κατάσταση (κατάθλιψη, άγχος)
  5. Διαταραχές του ύπνου
  6. Κληρονομικότητα
  7. Ολική αναισθησία
  8. Κρανιοεγκεφαλική κάκωση
  9. Εγκεφαλικό επεισόδιο
  10. Έλλειψη συγκεκριμένων βιταμινών
  11. Αγγειακοί παράγοντες όπως: καρδιαγγειακά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερλιπιδαιμία
  12. Όγκοι εγκεφάλου

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι οδηγούν σε άνοια.

Άνοια

Πρόκειται για ένα σύνδρομο που οφείλεται στην εκφύλιση των εγκεφαλικών κυττάρων και τη σταδιακή ατροφία. Συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα όπως η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών (μνήμη, προσοχή, προσανατολισμός, λόγος κ.ά.), η έκπτωση των λειτουργικών ικανοτήτων, οι διαταραχές της διάθεσης και τα συμπεριφορικά συμπτώματα (παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, επιθετικότητα, διέγερση κ.ά.). Έχουν καταγραφεί διάφορα είδη άνοιας όπως η νόσος Alzheimer, η μετωποκροταφική άνοια, η μετωπιαία άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy, η άνοια της νόσου του Parkinson, η αγγειακή άνοια κ.ά.

Πότε χρειάζεται να επισκεφθώ τον ειδικό;

Όταν κάποιος παρατηρήσει οποιαδήποτε αλλαγή στις νοητικές του λειτουργίες, στη διάθεση ή τη συμπεριφορά του και αν αισθανθεί πως αυτή η αλλαγή τον επηρεάζει στην καθημερινότητά του, τότε είναι σημαντικό να επισκεφθεί έναν ειδικό. Όσο πιο ήπια είναι τα συμπτώματα, τόσο πιο ωφέλιμη θα είναι και η θεραπεία. Άλλωστε τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η τάση και τονίζεται η αξία από τους ειδικούς να πραγματοποιείται προληπτικός έλεγχος από την ηλικία των 55 ετών και άνω.

Πως γίνεται η εξέταση;

Η εξέταση είναι τελείως ανώδυνη. Ένας πλήρης και αξιόπιστος έλεγχος προϋποθέτει την καταγραφή ενός εκτενούς ιατρικού ιστορικού, νευρολογική εξέταση, νευροψυχολογικό έλεγχο (ειδικά τεστ), αιματολογικές και εργαστηριακές εξετάσεις και απεικόνιση του εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία). Από τη συνδυαστική και αναλυτική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που θα προκύψουν, ο ειδικός θα θέση τη διάγνωση.

Υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπεία και η παρέμβαση που θα συστήσει ο ειδικός είναι εξατομικευμένη. Έχοντας ως γνώμονα την προσωποκεντρική κατεύθυνση, χρειάζεται να λάβει υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και επιθυμίες του κάθε ανθρώπου. Στις περιπτώσεις εκείνες που είναι αναστρέψιμες, όπως για παράδειγμα στην έλλειψη της Β12 ή στις διαταραχές του θυροειδή, τότε ακολουθείται φαρμακευτική παρέμβαση και ο άνθρωπος επιστρέφει στην πρότερη κατάσταση. Στην περίπτωση της άνοιας το θεραπευτικό μοντέλο που συστήνεται αφορά τη φαρμακευτική και μη φαρμακευτική παρέμβαση.  Ας μη ξεχνάμε, όμως, πως η καλύτερη θεραπεία ξεκινάει από την καλή συνεργασία και εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ του γιατρού και του ασθενή!

 

περισσότερα...

Αγγειακή άνοια

Η αγγειακή άνοια είναι η δεύτερη σε συχνότητα μορφή άνοιας, η οποία προκαλείται από εγκεφαλικά έμφρακτα που οφείλονται στη νόσο των αγγείων καθώς και στην υπερτασική νόσο των αγγείων του εγκεφάλου. Ουσιαστικά πρόκειται για το αποτέλεσμα των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, είτε αυτά είναι μεγάλα ή μικρά, είτε μεμονωμένα ή πολλαπλά.

Όταν τα έμφρακτα είναι μικρά, τότε λειτουργούν με αθροιστικό αποτέλεσμα και η έναρξη της άνοιας και των συμπτωμάτων εμφανίζονται σταδιακά. Όταν υπάρχει ένα έντονο εγκεφαλικό επεισόδιο, τότε η εκδήλωση της αγγειακής άνοιας είναι απότομη και τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινώνονται σταδιακά έπειτα από κάθε νέο επεισόδιο. Κάθε εγκεφαλικό επεισόδιο δεν συνεπάγεται ότι θα οδηγήσει στην εμφάνιση άνοιας. Σε αυτό σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η εστία (σε ποιο σημείο του εγκεφάλου) και η βλάβη (το αποτύπωμα) που προκάλεσε.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας;

Όπως και σε κάθε είδους άνοια, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σε ένταση και συχνότητα από άτομο σε άτομο. Επομένως τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει είναι: α) διαταραχή των νοητικών λειτουργιών (μνήμης, λόγου, προσοχής – συγκέντρωσης, προσανατολισμού, κριτικής ικανότητας, ψυχοκινητικής επιβράδυνσης), β) διαταραχή της διάθεσης (κατάθλιψη, άγχος), γ) συμπεριφορικά συμπτώματα (διέγερση, απάθεια, ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις), δ) διαταραχή της βάδισης και της ισορροπίας, ε) ακράτεια και στ) δυσαρθρία, δυσκαταποσία.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της αγγειακής άνοιας γίνεται πάντα από τον ειδικό. Για να μπορέσει να διαπιστωθεί αν υπήρξε κάποιο έμφρακτο είναι απαραίτητη η απεικόνιση του εγκεφάλου με αξονική ή μαγνητική τομογραφία προκειμένου να διαπιστωθούν οι αγγειακές βλάβες. Πέραν την απεικόνισης η διάγνωση τίθεται συνδυαστικά με την καταγραφή ενός ιστορικού αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ή άλλων καρδιαγγειακών νοσημάτων και αγγειακών παραγόντων κινδύνου όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση, η υπερλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και η καθιστική ζωή.

Υπάρχει θεραπεία;

Η διάγνωση της αγγειακής άνοιας είναι μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Ωστόσο με την κατάλληλη ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου, μπορεί να υπάρξει επιβράδυνση της νόσου. Επομένως, χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στη ρύθμιση όλων των καρδιαγγειακών νοσημάτων του ατόμου, να συσταθεί ένα καλό πρόγραμμα σωστής διατροφής και σωματικής δραστηριότητας. Για την ενδυνάμωση ή διατήρηση των νοητικών ελλειμμάτων και την αντιμετώπιση των συμπεριφορικών διαταραχών, ο ειδικός λαμβάνοντας υπόψη και εκτιμώντας όλες τις πληροφορίες από το ιατρικό ιστορικό, το ατομικό προφίλ και την κλινική εικόνα του ασθενή του μπορεί να συστήσει φαρμακευτική ή/και μη φαρμακευτική παρέμβαση.

 

 

περισσότερα...

Νόσος Alzheimer

Η νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας. Πρόκειται για μια χρόνια, σταδιακή νευροεκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου. Το όνομά της οφείλεται στο Γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολόγο, Alois Alzheimer, ο οποίος ήταν ο πρώτος που παρατήρησε και περιέγραψε τις αλλοιώσεις που προκαλεί η νόσος.

Πρωταρχικό σύμπτωμα της νόσου Alzheimer αποτελούν οι μνημονικές διαταραχές, κυρίως στην ανάκληση των πρόσφατων γεγονότων. Καθώς εξελίσσεται η νόσος, σταδιακά παρατηρείται επιδείνωση και έκπτωση των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών (προσοχή, συγκέντρωση, λόγος, κριτική σκέψη κ.ά.), δυσκολία ανταπόκρισης στις καθημερινές  δεξιότητες, συμπεριφορικά συμπτώματα (απάθεια, επιθετικότητα, διέγερση, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, άρση αναστολών) και διαταραχές στη διάθεση (άγχος, κατάθλιψη).

Υπάρχουν στάδια στη νόσο Alzheimer και ποια είναι η σημασία τους;

Στη διεθνή βιβλιογραφία επικρατούν διάφορες θεωρίες σχετικά με τη σταδιοποίηση της νόσου. Ωστόσο μια γενική θεωρία διακρίνει τέσσερα στάδια:

  1. Αρχικό στάδιο: ο άνθρωπος που νοσεί από Alzheimer παρουσιάζει μερικές ελλείψεις στις νοητικές του λειτουργίες και ενδεχομένως ήπιες αλλαγές στη διάθεση ή τη συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό του σταδίου αυτού είναι ότι, αν και υπάρχουν μικρές δυσκολίες, ωστόσο μπορεί να διατηρεί την αυτονομία του σχετικά με τις λειτουργικές του δεξιότητες (αυτο-εξυπηρετείται).
  2. Μεσαίο στάδιο: οι νοητικές ελλείψεις έχουν επιδεινωθεί και τα κλινικά συμπτώματα είναι πλέον εμφανή στους ανθρώπους που τον περιβάλλουν. Η επιδείνωση αυτή έχει ως συνέπεια να χρειάζεται πλέον μερική βοήθεια και επιτήρηση από τους περιθάλποντές του. Ενδεχομένως να επικρατούν συμπεριφορικά συμπτώματα όπως εμμονές – παραληρητικές ιδέες, τάσεις φυγής, απάθεια.
  3. Προχωρημένο στάδιο: η νοητική κατάσταση του ατόμου είναι αρκετά επιβαρυμένη και η ανταπόκρισή του ελάχιστη. Υπάρχει πλήρης εξάρτηση του ατόμου από τον περιθάλποντά του, καθώς δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί ούτε στις βασικές του ανάγκες όπως η σίτιση, η ενυδάτωση, η χρήση της τουαλέτας κ.ά. Στο στάδιο αυτό υπάρχει σημαντική επιδείνωση και στις κινητικές δεξιότητες του ατόμου, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να οδηγείται σε μερική ή ολική καθήλωση.
  4. Τελικό στάδιο: η κλινική εικόνα του ανθρώπου που νοσεί από Alzheimer και φθάνει μέχρι το στάδιο αυτό είναι κυρίως σε κλινήρη κατάσταση. Η επαφή και η επικοινωνία με το περιβάλλον είναι ελάχιστη έως καθόλου και η όλη φροντίδα παρέχεται αποκλειστικά από τον περιθάλποντα. Στο στάδιο αυτό υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να εμφανίσει έντονα προβλήματα με τη σίτιση και την κατάποση, λοιμώξεις κυρίως στο αναπνευστικό και ουροποιητικό σύστημα και έλκη.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα παραπάνω στάδια περιγράφουν τη συνολική πορεία της νόσου. Χρειάζεται να διευκρινιστεί πως δεν είναι απαραίτητο πως όλοι οι άνθρωποι που θα διαγνωστούν με Alzheimer θα βιώσουν τη νόσο μέχρι το τελικό της στάδιο.

Πως γίνεται η εξέταση;

Μόλις κάποιος διαπιστώσει ότι ξεχνάει και πως αυτό φαίνεται σαν μια αλλαγή από τον τρόπο που μέχρι στιγμής λειτουργούσε, τότε είναι σημαντικό να συμβουλευτεί τον ειδικό. Η εξέταση είναι τελείως ανώδυνη. Η διάγνωση ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση των εξής:

  1. Πλήρες ιατρικό ιστορικό
  2. Αιματολογικός και εργαστηριακός έλεγχος
  3. Απεικόνιση του εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία)
  4. Νευρολογική εξέταση
  5. Νευροψυχολογικός έλεγχος

Υπάρχει θεραπεία;

Η νόσος Alzheimer, όπως και κάθε άνοια, είναι μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Ωστόσο υπάρχουν διάφορα φαρμακευτικά σκευάσματα, για τα οποία υπάρχουν κλινικές μελέτες που έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους. Ουσιαστικά η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στη διατήρηση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου και στην όσο το δυνατόν επιβράδυνση της νόσου. Παράλληλα, σημαντικά αποτελέσματα στη διαχείριση της νόσου Alzheimer έχουν δείξει και οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στη νοητική ενδυνάμωση του ατόμου. Η θεραπεία που πρόκειται να συστήσει ο ειδικός στο άτομο με Alzheimer είναι εξατομικευμένη, καθώς εξαρτάται από τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου και τα κλινικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει.

 

περισσότερα...

Μικτού τύπου άνοια

Ο όρος «Άνοια» αναφέρεται σε ένα γενικότερο σύνδρομο που οφείλεται σε πάθηση του εγκεφάλου. Ουσιαστικά κάθε μορφή άνοιας οφείλεται κυρίως σε διάφορους νευροεκφυλιστικούς παράγοντες αλλά και σε αγγειακές βλάβες. Ως γνωστόν, η άνοια είναι ένα σύνδρομο που προσβάλλει συνήθως άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Στις περιπτώσεις που παρατηρείται η συνύπαρξη διαφόρων αιτιών που οδηγούν στην άνοια, τότε τίθεται η διάγνωση της μικτού τύπου άνοιας. Σε αυτή τη μορφή άνοιας δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των αγγειακών παραγόντων.

Τα συμπτώματα που παρατηρούνται στη μικτού τύπου άνοια αποτελούνται από περισσότερο από μία μορφή άνοιας ταυτόχρονα.

Πως γίνεται η εξέταση;

Η διάγνωση ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση των εξής:

  1. Πλήρες ιατρικό ιστορικό
  2. Αιματολογικός και εργαστηριακός έλεγχος
  3. Απεικόνιση του εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία)
  4. Νευρολογική εξέταση
  5. Νευροψυχολογικός έλεγχος

Υπάρχει θεραπεία;

Όπως και σε κάθε μορφή άνοιας, πρόκειται για μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Για τη θεραπεία και τη διαχείριση της μικτού τύπου άνοιας ακολουθείται φαρμακευτική, αλλά και μη φαρμακευτική παρέμβαση. Στόχος είναι η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου.

 

περισσότερα...

Μετωποκροταφική άνοια

Η μετωποκροταφική άνοια αποτελεί μία από τις συχνότερες μορφές άνοιας. Πρόκειται για μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, η οποία οφείλεται σε νευροεκφυλιστικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου. Ενδεχομένως, είναι η πιο δύσκολη μορφή άνοιας στη διαχείρισή της. Μία από τις ιδιαιτερότητές της είναι ότι συνήθως εμφανίζεται σε νεαρότερες ηλικίες, συγκριτικά με τις άλλες άνοιες. Μπορεί να προσβάλλει άτομα ηλικίας από 40 έως 65 ετών.

Η ονομασία της προέρχεται από τα σημεία του εγκεφάλου που εστιάζεται η ατροφία (μετωπιαίος και κροταφικός λοβός).

Ποια είναι τα συμπτώματα της μετωποκροταφικής άνοιας;

Η μετωποκροταφική άνοια διακρίνεται από τρεις υποδιαιρέσεις συμπτωμάτων.

  1. Πρωταρχικό σύμπτωμα της νόσου είναι οι διαταραχές στη συμπεριφορά και στην προσωπικότητα του ατόμου. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα και η δυσκολία να τεθεί έγκαιρα η διάγνωση. Λόγω του νεαρού της ηλικίας τα συμπτώματα παρερμηνεύονται και αντιμετωπίζονται ως ψυχιατρικές διαταραχές. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το άτομο μπορεί να έχει διάφορα ξεσπάσματα, επιθετικότητα, άρση αναστολών, παραβατική συμπεριφορά, εθισμό σε τζόγο ή ουσίες. Πολλές φορές οι κοντινοί τους άνθρωποι περιγράφουν ένα άλλο πρόσωπο από αυτό που γνώριζαν και δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι συμβαίνει.
  2. Ως αρχικό σύμπτωμα παρατηρείται η δυσκολία στο λόγο είτε αφορά την εκφορά, είτε την κατανόηση. Σε αυτό τον τύπο συγκαταλέγονται τα διάφορα είδη Αφασίας.
  3.  Όταν συνυπάρχουν κινητικές διαταραχές, που παρομοιάζουν με αυτά της νόσου Parkinson.

Όσο εξελίσσεται η κατάσταση, υπάρχει σταδιακή επιδείνωση και στις νοητικές λειτουργίες. Στα τελικά στάδια της νόσου ο άνθρωπος χρειάζεται 24ωρη βοήθεια χάνοντας την ανεξαρτησία και την αυτονομία του.

Υπάρχει θεραπεία;

Όπως και σε κάθε μορφή άνοιας, πρόκειται για μια μη αναστρέψιμη κατάσταση. Για τη θεραπεία και τη διαχείριση της μετωποκροταφικής άνοιας συστήνεται φαρμακευτική, αλλά και μη φαρμακευτική παρέμβαση. Στόχος είναι ο κατευνασμός των συμπεριφορικών συμπτωμάτων, η επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και η βελτίωση της ποιότητας ζωής του ατόμου. Η ψυχολογική υποστήριξη και η συμβουλευτική του περιθάλποντα και του οικογενειακού περιβάλλοντος του ατόμου είναι απαραίτητη, καθώς τα συμπεριφορικά συμπτώματα χρειάζονται ιδιαίτερο τρόπο μεταχείρισης.

 

περισσότερα...

Πολλαπλή Σκλήρυνση

Η Πολλαπλή σκλήρυνση είναι γνωστή και ως Σκλήρυνση κατά πλάκας. Πρόκειται για μια φλεγμονώδη ασθένεια κατά την οποία καταστρέφονται τα μονωτικά καλύμματα των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και τη σπονδυλική στήλη. Ουσιαστικά είναι αποτέλεσμα της «επίθεσης» του ανοσοποιητικού συστήματος κατά της μυελίνης, της ουσίας δηλαδή που περιβάλλει τους νευρικούς άξονες και λειτουργεί ως «μόνωση», επιτρέποντας την ταχεία μεταφορά ηλεκτρικών σημάτων.

Οι ηλικίες των ατόμων που προσβάλλει μπορεί να κυμαίνονται από την πρώτη παιδική ηλικία μέχρι και την ηλικία των 65 ετών. Ωστόσο, η εμφάνιση της νόσου γίνεται κυρίως στις ηλικίες 17-40 ετών. Συνήθως η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι συχνότερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες σε αναλογία 3 προς 1.

Ποια είναι τα συμπτώματα της Πολλαπλής σκλήρυνσης;

Πρόκειται για μια χρόνια και απρόβλεπτη νόσο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, η οποία εμφανίζει διαφορετική κλινική πορεία από άτομο σε άτομο και με πολλές ιδιομορφίες. Καθώς υπάρχει καταστροφή της μυελίνης, αυτό συνεπάγεται στη διατάραξη της ομαλής επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και των υπόλοιπων οργάνων και συστημάτων του σώματος. Το αποτέλεσμα είναι να εμφανίζονται συμπτώματα όπως προβλήματα όρασης, μυϊκή αδυναμία, δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό και την ισορροπία, καθώς και νοητικά ελλείψεις. Το φάσμα των συμπτωμάτων της πολλαπλής σκλήρυνσης είναι αρκετά ευρύ και ποικίλλει σε βαρύτητα, ένταση και διάρκεια. Για το λόγο αυτό η διάγνωση συχνά αποτελεί πρόκληση για τους ειδικούς.

Ποια είναι η αιτία εμφάνισής της;

Η ακριβής αιτιολογία της νόσου είναι ένα πεδίο που συνεχώς μελετάται. Μέχρι στιγμής η επιστήμη ισχυρίζεται πως οφείλεται στο συνδυασμό περιβαλλοντικών, λοιμωδών και ανοσολογικών παραγόντων σε άτομα γενετικά ευάλωτα. Επίσης, υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι είναι επιβαρυντικοί όπως η μειωμένη έκθεση στον ήλιο ή έλλειψης βιταμίνης D, το κάπνισμα ή η λοίμωξη από τον ιό Epstein – Barr. Τέλος, σε διάφορες μελέτες έχει βρεθεί πως υπάρχει γενετική προδιάθεση.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η αξιολόγηση των συμπτωμάτων γίνεται από τον ειδικό. Η διάγνωση συνήθως επιβεβαιώνεται έπειτα από την απεικόνιση της μαγνητικής τομογραφίας, της εξέτασης των νευρικών ώσεων ή/και την ανάλυση του νωτιαίου υγρού.

Υπάρχει θεραπεία;

Πρόκειται για μια νόσο, η οποία είναι μη αναστρέψιμη. Το θεραπευτικό μοντέλο που συστήνεται σχετίζεται με τις φάσεις της νόσου. Επομένως είναι η θεραπεία για την οξεία φάση που στοχεύει στην υποχώρηση της φλεγμονής και της υποτροπής, είναι η συμπτωματική θεραπεία για τα επιμέρους συμπτώματα (δυσουρία, κόπωση, σπαστικότητα κλπ) και η συνεχής ανοσοτροποποιητική θεραπεία, η οποία στοχεύει στην πρόληψη (όσο αυτό είναι εφικτό) ή την αραίωση της συχνότητας και βαρύτητας των υποτροπών.

Η σχέση εμπιστοσύνης και η καλή συνεργασία του γιατρού με τον ασθενή είναι σημαντική, προκειμένου να τηρηθούν πιστά οι οδηγίες και να ακολουθηθεί η προτεινόμενη θεραπεία. Ο άνθρωπος που διαγιγνώσκεται με πολλαπλή σκλήρυνση χρειάζεται να ενημερωθεί και να κατανοήσει τη φύση και τις ιδιαιτερότητες της νόσου και να λάβει υποστήριξη όποτε τη χρειαστεί. Ο θεράπων ιατρός γίνεται σύμμαχος σε αυτή τη διαδρομή, δείχνοντας σεβασμό και φροντίδα στην αγωνία και στις ανάγκες του ασθενή του.

 

περισσότερα...

Παθήσεις περιφερικών νεύρων και μυών

Οι παθήσεις των περιφερικών νεύρων και μυών αφορούν τις παθήσεις, στις οποίες εντοπίζεται κάποια διαταραχή εκτός του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Στις παθήσεις αυτές ανήκουν οι μονονευρίτιδες, οι πολυνευροπάθειες, οι μυοπάθειες και η μυασθένεια. Η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωσή τους καθώς και η κατάλληλη θεραπεία απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις από νευρολόγο.

Πολυνευροπάθειες

Αφορούν παθήσεις των περιφερικών νεύρων και των νεύρων που ανήκουν στο νευροφυτικό σύστημα. Οι άξονες (νευρικές ίνες) και η μυελίνη (το περίβλημα των αξόνων) εκφυλίζονται με αποτέλεσμα να προκύπτει δυσλειτουργία στην κινητικότητα, την αισθητικότητα και τα νευροφυτικά συστήματα όπως π.χ. πέψη, ούρηση και καρδιακός ρυθμός. Οι παράγοντες που επηρεάζουν για την εμφάνιση των πολυνευροπαθειών μπορεί να είναι μεταβολικοί (όπως ο σακχαροδιαβήτης), τοξικοί (όπως χρόνια χρήση αλκοόλ), λοιμώδεις, αυτοάνοσοι και μη (όπως οξεία ή χρόνια πολυριζονευρίτιδα), εκφυλιστικοί (νοσήματα κινητικών νευρώνων, πλαγία μυατροφική σκλήρυνση) καθώς και κληρονομικοί.

Μυασθένεια και μυασθενικά σύνδρομα

Πρόκειται για μυϊκές παθήσεις, οι οποίες επιφέρουν εξασθένηση και ατροφία σε μεμονωμένους μύες ή και σε ολόκληρο το μυϊκό σύστημα. Πολλοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή τους με κυρίαρχα τα αυτοάνοσα, λοιμώδη, κληρονομικά, τοξικά και παρανεοπλασματικά.

Μυοπάθειες

Αφορά μία ομάδα παθήσεων, στις οποίες προσβάλλονται οι λειτουργικές μονάδες των μυών, οι μυϊκές ίνες και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην εκτελείται αποτελεσματικά η λειτουργία τους και να προκαλείται μυϊκή αδυναμία. Μερικά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με τις μυοπάθειες είναι οι μυϊκές κράμπες, η δυσκαμψία και οι μυϊκοί σπασμοί. Οι μυοπάθειες διακρίνονται αδρά σε κληρονομικές και επίκτητες.

 

περισσότερα...

Μυοπάθειες

Οι μυοπάθειες αναφέρονται σε παθήσεις του μυϊκού συστήματος. Μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικά, μεταβολικά ή φλεγμονώδη αίτια. Οι μυοπάθειες εκδηλώνονται σε οποιαδήποτε ηλικία και η εξέλιξή τους ποικίλλει. Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορεί να προσβληθούν και άλλα συστήματα όπως το καρδιαγγειακό, το αναπνευστικό, ο εγκέφαλος και για το λόγο αυτό χρήζει πολυεπιστημονική προσέγγιση.

Ποια είναι η συμπτωματολογία;

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι μόνιμα ή παροδικά. Συνήθως χαρακτηρίζονται από: μυϊκή αδυναμία, μυϊκά άλγη, μυϊκή ατροφία, υπερτροφία, μυαλγίες, κράμπες, βλεφαρόπτωση, διπλωπία, εύκολη κόπωση, δυσανεξία στην κόπωση και επεισόδια παράλυσης. Επίσης μπορεί να εμφανίζεται επίμονη αύξηση των επιπέδων της κρεατίνης κινάσης (CPK) στον ορό.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Για μια ολοκληρωμένη και έγκυρη διάγνωση χρειάζεται να ληφθεί ένα πλήρες ατομικό ιστορικό και να εκπονηθεί μια λεπτομερής νευρολογική εξέταση. Σημαντική είναι η ύπαρξη νευροφυσιολογικής εξέτασης (ταχύτητα αγωγής νεύρων, μυογράφημα) αλλά και ειδικές αιματολογικές εξετάσεις (μυϊκά ένζυμα ορού). Ιδιαίτερα για τις κληρονομικές νευροπάθειες είναι χρήσιμη η βιοψία του μυός. Για να είναι ακριβής η διάγνωση χρειάζεται να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες που επιφέρουν μυϊκή αδυναμία όπως νευροπάθεια, αναιμία, ψυχολογικά αίτια, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή νεοπλασίες.

Ποια είναι η θεραπεία για τις μυοπάθειες;

Η θεραπευτική αγωγή γίνεται εξατομικευμένα και ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζει το αίτιο που προκάλεσε τη βλάβη. Στις περιπτώσεις που οι μυοπάθειες είναι κληρονομικές δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και οι προσπάθειες βασίζονται σε προγράμματα φυσικής αποκατάστασης. Στις ενδοκρινικές μυοπάθειες αντιμετωπίζεται η ενδοκρινολογική διαταραχή, ενώ στις φλεγμονώδεις μυοπάθειες χρησιμοποιούνται ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

 

 

περισσότερα...

Πολυνευροπάθειες

Οι πολυνευροπάθειες είναι παθήσεις των περιφερικών νεύρων. Ουσιαστικά αφορούν ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων, τα οποία χαρακτηρίζονται από τη διαταραχή των κινητικών, αισθητικών και/ή αυτόνομων περιφερικών νεύρων. Η εκφύλιση που συντελείται στον άξονα ή/και τη μυελίνη έχει ως αποτέλεσμα την έκπτωση της κινητικότητας, της αισθητικότητας και των ορθοκυστικών λειτουργιών.

Ποιες είναι οι αιτίες που οδηγούν σε πολυνευροπάθεια;

Αρκετοί είναι οι παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση πολυνευροπάθειας, όπως οι μεταβολικοί (περιφερική νευροπάθεια), τοξικοί (κατάχρηση αλκοόλ), λοιμώδεις (οξεία ή χρόνια πολυριζονευροπάθεια), κληρονομικοί, εκφυλιστικοί ή και νεοπλασματικοί. Συγκεκριμένα μερικοί από τους παραπάνω παράγοντες σχετίζονται με:

  • Ελλείψεις σε Β1, Β6 και Β12.
  • Νοσήματα με μεταβολικές διαταραχές, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η ουραιμία.
  • Νοσήματα όπως η αμυλοείδωση και η σαρκοείδωση.
  • Δηλητηριάσεις από ουσίες όπως αλκοόλ και μέταλλα (πχ. μόλυβδο, αρσενικό, υδράργυρο, χαλκό και θάλιο).
  • Διαλυτικές ουσίες που βρίσκονται σε χρωστικές, βενζίνη/λάδια, ακρυλαμίδια.
  • Ρευματοειδής αρθρίτιδα, οζώδης πολυαρτηρίτιδα, σύνδρομο Sjögren, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος.
  • Απομακρυσμένη δράση κακοήθων νοσημάτων (ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στους πνεύμονες, τις ωοθήκες, τον καρκίνο του μαστού και το μυέλωμα).
  • Λοιμώξεις όπως μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα, HIV, διφθερίτιδα, λέπρα, μπορέλια.
  • Φάρμακα όπως στατίνες, δισουλφιράμη, νιτροφουραντοΐνη, φαινυτοΐνη, ισονιαζίδη και βινκριστίνη.
  • Αγγειακοί παράγοντες λόγω αθηροσκλήρυνσης, αγγειΐτιδα.
  • Ανοσολογικές νευροπάθειες (Guillain-Barré, χρόνια φλεγμονώδης πολυριζονευροπάθεια, παραπρωτεϊναιμία).
  • Κληρονομικές πολυνευροπάθειες, υπο-/υπερκαλιαιμία, υπο-/υπερασβεστιαιμία, υπερφωσφαταιμία, συμπίεση νωτιαίου μυελού, υποθυρεοειδισμός.

Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η αιτιολογία παραμένει άγνωστη.

Ποια είναι τα συμπτώματα της πολυνευροπάθειας;

Η κλινική εικόνα συνήθως είναι παρόμοια. Οι ασθενείς παρουσιάζουν αισθητηριακά και κινητικά ελλείμματα. Παρατηρείται μείωση της αίσθησης της δόνησης και της εξωτερικής αισθητικότητας, απώλεια αντανακλαστικών, παραισθησίες και μυϊκή αδυναμία, διαταραχή της ισορροπίας και τάση να σκοντάφτει. Επίσης, η δυσλειτουργία που παρατηρείται στο αυτόνομο νευρικό σύστημα χαρακτηρίζεται από απώλεια της δυνατότητας για εφίδρωση. Σε προχωρημένο στάδιο μπορεί να εμφανιστεί ορθοστατική υπόταση, ανικανότητα, ατονία ουροδόχου κύστης, δυσκοιλιότητα και αίσθημα παλμών.

Τι περιλαμβάνει η διάγνωση για πολυνευροπάθεια;

Ο ειδικός θα χρειαστεί να λάβει ένα πλήρες ατομικό-ιατρικό ιστορικό, να προβεί σε νευρολογικό έλεγχο και να γίνει εξειδικευμένος εργαστηριακός έλεγχος. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να αξιολογηθεί η ταχύτητα νεύρων και να συσταθεί ηλεκτροεγκεφαλογράφημα.

Ποια είναι η θεραπεία;

Υπάρχουν ορισμένα φαρμακευτικά πρωτόκολλα που συστήνει ο ειδικός, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κύρια νόσος και ο πόνος ώστε να προσφέρει ανακούφιση στον ασθενή. Συνδυαστικά ακολουθείται πρόγραμμα φυσιοθεραπείας με ασκήσεις μυϊκής δύναμης, προφύλαξη από τις συσπάσεις ή/και χρήση βοηθητικών μέσων.

 

περισσότερα...

Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα

Το Σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα αφορά μια συχνή πάθηση των χεριών. Ο λόγος εμφάνισής του οφείλεται όταν ένα νεύρο στον καρπό είναι υπό πίεση. Συγκεκριμένα οι φλεγμονώδεις και διογκωμένες μεμβράνες του τένοντα μειώνουν την ποσότητα του χώρου μέσα στον καρπιαίο σωλήνα, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο ερεθισμό ή συμπίεση του νεύρου (κυρίως του διάμεσου νεύρου). Το σύνδρομο αυτό παρατηρείται περισσότερο στις γυναίκες. Πρόκειται για μια ακίνδυνη, αλλά ωστόσο ενοχλητική πάθηση που κρίνεται απαραίτητη η θεραπεία, καθώς αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί σε βάθος χρόνου να παραμείνει ατροφία και μυϊκή αδυναμία στην περιοχή.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η συνήθης συμπτωματολογία παρουσιάζεται με πόνο στους καρπούς (μπορεί να εκτείνεται μέχρι τον πήχη, την παλάμη ή τα δάκτυλα), αδυναμία στα χέρια ή αίσθηση σαν τσιμπήματα από βελόνες, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα δάχτυλα (κυρίως στον αντίχειρα, το δείκτη και το μέσο) και στην παλάμη. Τα συμπτώματα αυτά πολλές φορές παρουσιάζονται κατά τις πρωινές ώρες, μετά το ξύπνημα ή χειροτερεύουν κατά τη διάρκεια της νύχτας και είναι αρκετά έντονοι ώστε να σας ξυπνήσουν. Επίσης, μπορεί να επηρεαστεί η ικανότητα σύλληψης λεπτών αντικειμένων (πχ. καρφίτσες) ή να προκαλεί πτώση αντικειμένων από τα χέρια.

Για ποιο λόγο δημιουργείται το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα;

Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή του. Καταρχάς, το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα μπορεί να συνοδεύει κάποιες ενδοκρινικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η μεγαλακρία και σπανίως ο υποθυρεοειδισμός και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Επίσης μπορεί να οφείλεται σε ανατομικές ανωμαλίες ή σε τοπικούς όγκους. Μεγαλύτερες πιθανότητες φαίνεται να έχουν οι γυναίκες που πλησιάζουν τη μέση ηλικία, τα επαγγέλματα που καταπονούν κατά τη διάρκεια εργασίας τους τη συγκεκριμένη περιοχή, η υπερβολική χρήση κινητών τηλεφώνων ή η κακή στάση κατά τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Χρειάζεται να απευθυνθείτε στον ειδικό, όταν παρατηρήσετε πως τα συμπτώματα παραμείνουν ίδια για μεγάλο χρονικό διάστημα ή χειροτερεύουν.  Με την καταγραφή των κλινικών συμπτωμάτων, την ακολουθία συγκεκριμένων εξετάσεων και της εφαρμογής ηλεκτρομυογραφήματος, ο ειδικός μπορεί να διαπιστώσει αν τα ηλεκτρικά σήματα του μέσου νεύρου καθυστερούν στον καρπιαίο σωλήνα, κάτι που υποδεικνύει πως το νεύρο έχει συμπιεστεί.

Υπάρχει θεραπεία;

Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι είτε συντηρητική είτε χειρουργική. Οι ήπιες μορφές αντιμετωπίζονται με συντηρική θεραπεία κατά την οποία προτείνεται η ανάπαυση και η αποφυγή ή τροποποίηση κάποιων δραστηριοτήτων που κάμπτουν τον καρπό. Επίσης, η χρήση του νάρθηκα είναι συχνά ωφέλιμη, κυρίως στην ανακούφιση του νυχτερινού πόνου. Τέλος, η εφαρμογή πάγου και οι διατάσεις των μυών του καρπού μπορεί να ανακουφίσουν και να μειώσουν τα συμπτώματα.

Ταυτόχρονα φαρμακευτικά συνίσταται η χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ενώ η έγχυση κορτιζόνης στον καρπιαίο σωλήνα προτείνεται ως θεραπεία σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Στις σοβαρές μορφές ή στις περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνεται η συντηρητική θεραπεία, κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική διάνοιξη.

 

 

περισσότερα...